۹۵- ۱۹۹۴

۱۹۸/۱۱

۴۴۳/۶

۴/۷۴

۱۱۲۲۶

۴۹۷۷

مشاهده میشود که چاه های دهانه گشاد یا حفری به طور روزافزون به تجهیزات پمپاژ مجهز شده و به منظور افزایش راندمان آب گودال‌هایی در انتهای آن‌ها حفر میشود. بعد از چاه های دهانه گشاد یا حفری، نوع دومی که از بیشترین اهمیت برخوردار است چاه های لوله‌ای کم عمق هستند که تماماً در بخش‌های خصوصی واقع شدهاند و چاه های لوله‌‌ای با ظرفیت بالا که در بخش‌های عمومی و بیشتر در دشت‌های وابسته به رودخانه گنگ قرار دارند.
برخی از دستگاه‌های پمپاژ الکتریکی و بیشتر دستگاه‌های پمپاژ دیزلی بر روی منابع آب سطحی و تانکهایی با مشخصهی (۶/۱lakhs) نصب شدهاند. در میان روش‌های مختلف آبیاری موارد زیر به ترتیب در اولویت قرار دارند:
۱) چاه های لوله‌‌ای مجهز به موتور الکتریکی
۲) چاه های لوله‌‌ای مجهز به موتور دیزلی
۳) چاه های مته‌‌ای مجهز به پمپ‌های الکتریکی
۴) چاه های مته‌‌ای مجهز به موتور دیزلی
۵) چاه های حفری مجهز به دستگاه پمپاژ الکتریکی
۶) چاه های حفری مجهز به دستگاه پمپاژ دیزلی
۷) چاه های حفری مجهز به چرخابی که با جانور کشیده میشود.
۸) چاه های حفری مجهز به Mhot (با حیوان عمل میکند.)
۹) چاه های کم عمق که بالابر آب آن با نیروی انسان عمل میکند.
کشاورزان در محدوده‌های آبیاری کانال علاقه‌ی شدیدی به گسترش منبع آب زیرزمینی خود برای آبیاری ابراز کردهاند. ‌‌این بهرهبرداری توأم از آب زیرزمینی با آب سطحی در محدوده‌های کانال، پیشرفت بسیار مطلوبی محسوب میشود از‌‌ این نظر که بهرهبرداری بهینه از منابع آب‌ آنها را فراهم میکند.

از نقطه نظر موجود، آب زیرزمینی احتمالاً یک منبع عالی در بسیاری از قسمتهای هندوستان محسوب میشود اما منبع بسیار خوبی به ویژه برای جلگه‌های شرق رودخانه گنگ محسوب میشوند.
انتخاب چاه دهانه گشاد و چاه گمانه:
چاه های دهانه گشاد در مناطق آبخوان نامحدود حفر میشوند در حالیکه چاه های مته‌‌ای و لوله‌‌ای در مناطق آبخوان محدود و نامحدود حفر میشوند. چاه های دهانه گشاد دارای ‌‌این مزیت هستند که میتوان زمانی که به آن نیاز است دقیقاً به منبع دسترسی پیدا کرد و مصرف آن نیز بدون هیچگونه ضایعاتی است.
انتخاب طرح چاه های دهانه گشاد یا چاه های مته‌‌ای به عواملی نظیر توپوگرافی، شرایط زمینشناسی (ژئولوژیکی) صخره‌های زیرین، بارندگی، آب و هوا و … بستگی دارد.
در انتخاب نوع چاهی که قرار است ساخته شود توجه به فاکتورهای زیر ضروری است:
- دسترسی مکانی
- خصوصیات لایه‌های زیرین و تأثیر آنها بر روش ساخت چاه
- ویژگیهای هیدرولوژیکی (آبشناسی) آبخوان‌ها
- نوسانات فصلی سطح آب
- هزینه‌ی تأسیس چاه به علاوه هزینه‌ی تأمین تجهیزات بالابر آب
اجرای آسان و به صرفه بالابر آب
چاه لوله‌‌ای
آبیاری با چاه لوله‌‌ای زمینه‌ی برداشت آب زیرزمینی را به دلیل فشار پایین آب سفره‌ی زیرزمینی فراهم میکند. تکنولوژی بهرهبرداری از آبخوان‌های پایینتر از طریق چاه های لوله‌‌ای در هندوستان، در رتبه‌ی دوم بعد از چین قرار دارد. جهت بهرهبرداری از آب آبیاری با کیفیت بهتر از چاه های لوله‌‌ای، نمونه‌هایی از آب، قبل و بعد از موسم بارندگی جمعآوری و تجزیه و تحلیل میشود در نتیجه تغییرات پارامترهای شیمیایی چاه های لوله‌‌ای را میتوان در نمودار رسم کرد.
از آن جا که چاه های لوله‌‌ای منبع آبیاری همیشگی میباشند از ‌‌این رو کشاورزان به انجام فعالیتهای کشاورزی در سراسر سال ترغیب میشوند. قابلیت اطمینان ‌‌این روش در طول دوران خشکسالی باعث میشود که تولید محصولات کشاورزی به دلیل کاهش ریسک کشت به طور قابل توجهی افزایش یابد. هدف از چنین آنالیزهای هیدرولوژیکی (آبشناسی) عبارتند از:
الف) نشان دادن تغیرات در کیفیت آب زیرزمینی نسبت به زمان
ب) ویژگی‌های طبیعی آبخوانی که در حین مته کردن چاه لوله‌‌ای در هر مکان خاصی با آن مواجه میشویم.
پ) تعیین پتانسیل بازده و عمقی که باید مته شود تا به مقدار آب مورد نیاز دست یابیم.
ت) تعیین اراضی که حفاری چاه های لوله‌‌ای در آنها باید محدود شود.
ث) اجازه به نمایندگیهای کنترل کننده نه تنها برای حفاری بلکه در مورد تعیین حجم آب زیرزمینی استخراج شده.
گسترش بیشتر آب زیرزمینی از طریق ساختن چاه های لوله‌‌ای باید محتاطانه صورت گیرد و بهرهبرداری یکسره از آبهای زیرزمینی (به آن صورتی که در منطقه کومباتور و حوالی آن واقع در تامیل نادو صورت گرفته) باید با بهره گرفتن از مقیاسهای کنترل شده و یا در صورت امکان از طریق وضع قانون متوقف شود.
تلاشهای ما باید به گونه‌‌ای باشد که از منابع آب موجود چه زیرزمینی و چه سطحی به طور بهینه بهرهبرداری کنیم به طوری که‌‌این منابع قابل دوام بوده و از نظر اقتصادی هم مقرون به صرفه باشد.
در برخی از مناطق که دستیابی به آب سطحی مشکل است (بیشتر مناطق خشک و نیمه خشک) اما منابع آب زیرزمینی قابل توجهی جهت رفع نیاز به آب دارند تنها گزینه توسعه برنامه آب‌های زیرزمینی است.
فاصلهگذاری چاه ها
برای مقاصد آبیاری حفر یک سری از چاه ها مناسب است از‌‌این رو فاصلهگذاری مناسب بین چاه ها باید مورد توجه قرار گیرد چرا که سطح ‌‌ایستایی آب (سطح آب زیرزمینی) در حین پمپاژ پایین میرود. چنانچه چاه ها بسیار نزدیک به هم باشند پمپاژ یکی از آنها بر بازده دیگر چاه ها اثر میگذارد. از ‌‌این رو در بیشتر موارد فاصله‌ی چاه ها نباید از ۷۰ متر کمتر باشد. در مورد چاه های لوله‌‌ای کم عمق با عمق ۲۰ متر فاصلهگذاری‌ها میتواند خیلی نزدیکتر و حداقل ۱۸ متر باشد.
سرمایهگذاری خصوصی و عمومی برای چاه ها:
سرمایهگذاری زیرساختی جهت نصب یک پمپ برق روی یک چاه دهانه گشاد بسیار بیشتر از آن است که یک کشاورز به تنهایی بتواند برای جایگزینی سیستم بالابر آب سنتی خود بپردازد.
یک راه برای کشاورزان ‌‌این است که برای نصب تجهیزات پمپاژ و چاه های لوله‌‌ای تعاونی تشکیل دهند به طوری که آب را از یکدیگر بتوانند بخرند یا بفروشند. چنین خرید و فروش آبی در مناطقی مانند گوجرات نسبت به مناطق شمال شرقی هندوستان بیشتر متداول است.
راه دیگری که در پیش پای کشاورزان خرد قرار دارد‌‌ این است که از موتورهای نفتی یا الکتریکی برای مقاصدی به جز بالا آوردن آب نیز استفاده کنند.‌‌این سیستم در شمال شرقی هندوستان متداول شده است.
مزایا و مضرات چاه های دهانه گشاد و چاه های لوله‌‌ای:
الف). چاه های دهانه گشاد
مزایا:
۱) ظرفیت ذخیره قابل دسترس در خود چاه
۲) تجهیزات کوچک برای ساختن آن کافی است.