۱- جذابیت : درجه اهمیتی که فرد برای بازده بالقوه یا پاداشی قابل حصول ، قائل است . عامل به نیازهای ارضاء نشده شخص توجه دارد.

۲- پیوستگی عملکرد – پاداش : عمل کردن به میزانی که به اعتقاد خود شخص ، در سطح معینی است که به حصول بازدهی مطلوب انجامید.
۳- پیوستگی کوشش – پاداش : بوسیله فرد، درک این احتمال است که با به کارگیری مزیان معینی از تلاش ، نقش شایسته ای خواهد داشت ( رابینز ، بی تا ، ترجمه کبیری ، ۱۳۷۳ )
بر اساس این نظریه میزان جذابیت شغل برای افراد مختلف متفاوت است، همین طور میزان کفایت عملکرد برای دریافت پاداش ، و میزان تلاش برای شایسته بودن در نیز در آنها یکسان نیست .
۲-۲۹- عوامل موثر بر رضایت شغلی
( لوتانز ، ۱۹۹۸ ) به بررسی ابعاد پنجگانه شغل پرداخته که عبارتند از :
۱- خودکار یا ماهیت کار : اندازه ای که شغل وظایف جالب ، فرصت برای یادگیری و امکان پذیرش مسئولیت را برای فرد فراهم میسازد.
۲- فرصت های ترفیع : فرصت و شانس پیشرفت در سلسله مراتب سازمانی
۳- پرداخت : پاداش و مزدی که فرد دریافت می کند و میزانی که فرد دستمزد را در مقابل دستمزد دیگر کارکنان ، عادلانه و منصفانه می داند .
۴- نظارت و کنترل : توانایی سرپرست در ارائه رفتارهای حمایتی و کمک های فنی .
۵- همکاران : میزانی که همکاران از لحاظ فنی کارا هستند و از نظر اجتماعی حامی فرد به شمار می آیند.
در دهه ۱۹۶۰ خانم پاترشیا کین اسمیت و همکاران عوامل موثر بر رضایت شغلی را به شرح زیر اعلام کردند:
۱- حقوق ( در آمد )
۲- ماهیت یا خود شغل
۳- فرصت های ارتقاء شغلی
۴- نظارت و سرپرستی
۵- گروه همکاران
حقوق و در آمد : نقش تعیین کننده ای بر رضایت شغلی کارکنان دارد. در پژوهشی که روی بیش از ۲۰۰۰ مدیر صورت گرفت پورتر و لاولر دریافتند که در آمد رابطه نسبتاً قوی با رضایت شغلی دارد . اسمیت و کیندال نیز گزارش مشابهی ارائه کردند آنها مشاهده کردند که یک رابطه قوی بین درآمد سالانه کارگران صنعتی در ۲۱ کارخانه و رضایت شغلی آنان وجود دارد ( رضائی ، ۱۳۷۲ )
خودکار یا ماهیت شغل : با انتشار نتایج تحقیقات هرزبرگ در کتاب “انگیزش در کار” در سال ۱۳۵۹ نقش خودکار در رضایت شغلی مورد توجه قرار گرفت . شواهد موجود نیز نشان می دهد که خودکار عامل مهم و کلیدی در رضایت شغلی است .کارکنان ، کم و بیش به مشاغلی علاقه دارند که تلاش برانگیز و پر هیجان باشند و از مشاغلی که انجام آنها نیاز به تفکر ندارند دوری می نمایند .
سه جنبه مهم ماهیت کار که رضایت شغلی را تحت تأثیر قرار می دهد عبارتند از :
۱- کنترل زیاد بر روش های انجام کار و اندازه گیری سریع آن : اگر کارکنان تا اندازه ای اجازه داشته باشند که روش انجام کار خود را انتخاب کنند نسبت به شغلشان علاقمند می شوند و رضایت شغلی بیشتری کسب می کنند . در عوض ، کنترل مدیریت بر روش های انجام کار ، باعث ایجاد سطح بالایی از نارضایتی شغلی خواهد شد. برای کارکنان ، غیر انسانی است که هر فعالیتی را اجباراً سرپرست آنان تعیین کند.
۲- تنوع : در مکتب مدیریت علمی تأکید زیادی به تخص گرایی و تفکیک مشاغل و مسئولیت برای افزایش کارائی شده بود . ولی امروزه ثابت شده است که تخصص گرایی و تکرار فعالیت ها در شغل منجر به نارضایتی شغلی می شود . حد متوسط تنوع در کار ، بیشترین رضایت شغلی را در بردارد . یکنواختی شغل سبب احساس خستگی کارکنان می شود و بر عکس تنوع زیاد نیز ، نوعی فشار روانی را بوجود می آورد.
۳- استفاده از مهارتها و توانایی ها : وایت یکی از پیشگامان تحقیق در زمینه انگیزش بیان می کند که افراد لذتشان از تطبیق موفقیت آمیز با محیط تحریک می شوند . تحقیقات سازمانی بر اساتفاده از مهارت ها و توانایی های واقعی افراد تأکید می کند.
استفاده از مهارتها و توانایی ها باعث می شود تا کارکنان احساس پیشرفت ، اهمیت ، خود اعتمادی و اطمینان به خود کنند . وروم دریافت که یک رابطه قوی بین فرصتهای بیان و اظهار ( مهارت و توانایی خود) و رضایت شغلی در بین ۵۰۰ کارگر پالایشگاه نفت وجود دارد ( همان مرجع ).
فرصتهای ارتقاء شغلی ( ترفیعات ) : شواهد نشان می دهد که بین فرصتهای ترفیع و رضایت شغلی رابطه مستقیمی وجود دارد . موانع ترفیع عامل مهمی در ایجاد انگیزش منفی نسبت به سازمان می باشد. روگا (۲۰۰۱ ) مشاهده کرد که علل ترک خدمت کارکنان ، عدم وجود فرصتهای ترفیع بوده است . گرچه دقیقاً مشکل می توان ترفیعات را بعنوان یک منبع مستقل رضایت شغلی نام برد . وروم بیان داشته ترفیع در سطح بالاتر سازمان شامل تغییر در سرپرستی ، غنای شغلی و پرداخت ها است . مشاغل سطح بالا در سازمان و جامعه معمولاً از حقوق و در آمد سطح بالا ، آزادی بیشتر ، فعالیتهای فیزیکی کمتر نسبت به مشاغل سطح پائین تر برخوردارند .
با وجود همه این موارد ، مطلوبیت ترفیع هنوز درمیان مدیران اجرایی و بازرگانی پایدار و قوی است . ریشه این مطلوبیت ناشی از دستیابی به حقوق بیشتر و موقعیت اجتماعی بهتر است . بطور کلی ترفیعات تأثیر متوسطی بر رضایت شغلی دارند . ترفیع به سطح بالاتر سازمان نوعاً تغییرات مثبتی را در سرپرستی ، غنا و رضایت شغلی و پرداخت بوجود می آورد. مشاغلی که در سطوح بالاتر سازمان قرار دارند. معمولاً دارای آزادی بیشتر ، چالش شغلی مناسبتر و حقوق بالاتر می باشند.
اما پاداشها و حقوقی که به ترفیعات ویژه اختصاص داده می شود از یک موقعیت به موقعیت دیگر متفاوت است .
نظارت و سرپرستی : تحیقیقات صورت گرفته در این زمینه نشان می دهد افرادی که در تصمیمات مربوط به تغییرات جریان کار کار مشارکت دارند در سطح بسیار بالایی از شغل خود راضی هستند. همینطور شیوه رهبران کارمند گرا نیز باعث افزایش رضایت شغلی کارکنان می گردد، گرچه متغیرهای شخصی و موقعیتی بر این رابطه تأثیر دارد. برای مثال : محققان دریافتند که کارکنان سطح پایین تر سازمان که از رابطه متقابل با گروه های کاری برخورداند رهبران دمکراتیک را ترجیح می دهند و کارکنانی که عضوی از گروه های کاری بزرگ هستند که در آن فرصت کمتری به ایجاد رابطه با سرپرست وجود دارد رهبران مستبد را ترجیح می دهند.
گروه همکاران : وجود همکاران خوب و صمیمی از منابع ایجاد کننده رضایت شغلی محسوب می گردد بخصوص افراد دوست ندارند که محل کارشان جدای از دیگران باشد. گروه همکاران برای کارکنان بعنوان یک سیستم حمایت اجتماعی عمل می کند. آنها با یکدیگر در رابطه با مسائل و مشکلاتشان مشورت می کنند . والکر و گست در پژوهشی که در کارخانجات اتومبیل سازی دادند دریافتند که وقتی کارگران را از هم جدا کنیم دیگر کارشان را دوست ندارند . و مطالعات دیگر نشان داد وقتی کارگران فرصت کمتری برای مبادله افکار و روابط متقابل داشته باشند بیشتر ناراضی خواهند بود و احتمال ترک محل کار بیشتر است . وقتی افراد با همکارانشان رابطه داشته باشند راضی ترند اما رابطه خوب داشتن با همکاران به اهمیت عوامل دیگر رضایت شغلی نیست (رضائی ،۱۳۷۳)
آروند و فیلدمن ( ۱۹۸۶ ) عوامل موثر بر رضایت شغلی را به شش دسته تقسیم می کنند که عبارتند از :
۱- حقوق و دستمزد ۲ – ماهیت کار ۳- ترفیع و ارتقاء ۴- سرپرستی ۵- همکاران
۶- شرایط کاری بر اساس تحقیقات و عوامل فوق باعث می شود افراد از رضایت شغلی بالاتر برخوردار باشند.
بارون و گرینزبرگ تقسیم بندی دیگری از عوامل ایجاد کننده رضایت شغلی ارائه می دهند . آنها این عوامل را به سه دسته اصلی به شرح زیر تقسیم می کنند.
الف) عوامل سازمانی : که شامل سیستم پاداش مناسب و نحوه پرداخت حقوق ، مشارکت کارکنان در تصمیمات مربوط به شغل ، اعطای مسئولیت و اختیار به افراد و کیفیت سرپرستی و روابط همکاران می باشد ، وجود عوامل فوق در ایجاد رضایت شغلی موثرند .
ب ) شغلها و محل های کار : شغلهای چالش برانگیز و مشاغلی که در آنها فشار کار زیاد نباشد، همچنین دارای تنوع زیادی باشند و برخوردهای دوستانه ای بین همکاران وجود داشته باشد، معمولاً سطوح بیشتری از رضایت شغلی را ایجاد می کنند.
ج ) ویژگی های فرد: تفاوتهای فردی در رفتار سازمانی و ایجاد رضایت شغلی از اهمیت زیادی برخوردارند، افراد دارای عزت نفس بالا ، طالب کنترل درونی زیاد و پایگاه ارشدیت زیادی هستند، نسبت به افرادی که فاقد این خصوصیات می باشند از رضایت شغلی بیشتری برخوردارند. تناسب بین شغل و شاغل نیز بین اهمیت است مثلاً افراد متخصصی که در شغلهای غیر تخصصی به کار اشتغال دارند، از رضایت شغلی کمتری برخوردارند ( طهماسبی ، ۱۳۷۸ )
بنابراین رضایت شغلی در اثر عوامل متعددی ایجاد می شود. در واقع رضایت شغلی نوعی احساس مثبت فرد نسبت به شغلش می باشد و زائده عوامل متعددی نظیر ، روابط بین همکاران ، حقوق و مزایا ، خود شغل سیستم مدیریت و میزان پیشرفت و ارتقاء می باشد. شاید بتوان گفت که رضایت شغلی یک نوع حس روانی است که از عوامل مختلفی ( سازمانی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ) متأثر می شود.
لاوری ( ۱۹۹۳ ) رضایت شغلی را یک مفهوم پیچیده می داند که اندازه گیری آن بطور عینی دشوار است و آنرا تحت تأثیر دامنه وسیعی از متغیرهایی می داند که با عوامل شخصی ، اجتماعی ، فرهنگی ، سازمانی و محیطی مرتبط است . این عوامل عبارتند از :
۱- عوامل شخصی : شخصیت ، تحصیلات ، هوش ، توانایی ، سن ، وضعیت تأهل .
۲- عوامل اجتماعی : روابط با همکاران ، گروه کار ، فرصتهای تعاملات افراد در سازمان غیر رسمی
۳- عوامل فرهنگی : نگرشهای اساسی ، عقاید ، ارزش ها .
۴- عوامل سازمانی : ماهیت کار ، تکنولوژی ، سرپرستی، شرایط کار .
۵- عوامل محیطی : عوامل اقتصادی ، اجتماعی ، فنی و تأثیرات دوستی .
هوی و میکسل تأثیرات مرتبط بر گرایش ها و رفتارهای کارکنان را به چهار گروه تقسیم می کنند:
۱- عوامل سراسری سازمان : یعنی متغیرهایی که بطور وسیع در مورد اکثر کارکنان صدق می کنند مثل : حقوق و مزایا ، خط مشی و رویه های جاری در سازمان ، ساختار سازمانی .
۲- عوامل بلافصل محیط شغلی : متغیرهایی که گروه شغلی را تشکیل می دهند . شامل : الگوی سرپرستی ، مشارکت در تصمیم گیری ، اندازه گروه کار ، روابط همکاران ، شرایط کار.
۳- عوامل محتوایی شغل : هر چه تنوع در محتوای شغل بیشتر باشد ، رضایت افراد درگیر بیشتر است، همچنین خصوصیات مشاغل نیز در رضایت شغلی بی تأثیر نیست و تحقیقات نشان داده که در سازمان های بزرگتر ، رضایت کارکنان کاهش می یابد . دو جنبه از شغل تأثیر عمده ای بر رضایت دارد: قلمرو شغل و وضوح نقش: به مشخصاتی اشاره دارد که خصوصیات شغل را تعیین می کند از قبیل میزان تنوع ، استقلال ، مسئولیت و بازیافت دریافتی . توسعه قلمرو شغل و غنی سازی مشاغل کارکنان سطح رضایت آنها را افزایش می دهد.
عوامل فردی : ویژگی هایی که یک فرد را از دیگر افراد متمایز می سازد مانند : سنوات خدمت ، شخصیت ، جنسیت ، سطح تحصیلات ( محمدزاده و مهروژان ، ۱۳۷۵ )
۲-۲۹-۱- ابزارهای اندازه گیری رضایت شغلی
افراد بطور آشکار دیدگاه های خود را نسبت به هر چیزی که مشاهده می کنند، آشکار نمی کنند بلکه معمولاً نگرش هایشان را نسبت به سیاست ها، قوانین و سایر موضوعاتی که بطور وسیع به آنان مربوط می شود حفظ می کنند. نگرش های مرتبط با کار نیز از این قاعده مستثنا نیست . اکثر این افراد دیدگاه های خود را در مورد شغل نسبت به دوستان و نزدیکان خویش آشکار می سازند ولی این دیدگاه را به سرپرستان و مرئوسین خویش بروز نمی دهند . به همین جهت بر خلاف تصورات اولیه ، سنجش و رضایت شغلی وظیفه مشکلی است . به هر حال ، چندین روش جهت ارزیابی رضایت شغلی وجود دارد که برخی از آنها را به اختصار در این قسمت شرح داده می شود.
شاخص توصیف شغلی (job descriptive index) (JDI) : یکی از دقیق ترین و رایج ترین ابزار اندازه گیری رضایت شغلی ، شاخص توصیف شغلی (JDI) می باشد که در دانشگاه کرنل توسط اسمیت ( ۱۹۷۴) تدوین شده است . در این شاخص ، پاسخ دهندگان به چند عبارت کوتاه و وصفی در مورد هر یک از جنبه های پنج گانه موقعیت کاری پاسخ می دهند . این موارد عبارتند از : ماهیت کار در مورد نظر ، سرپرستی ، همکاران ، حقوق و دستمزد ، ترفیعات شغلی .

۳-۳-۷- روش تحلیل داده ها ( قلمرو محا سبات تحقیق )
تبیین شیوه ی پردازش، تجزیه و تحلیل آگاهی ها و داده های خام تحقیق بر اساس ماهیت موضوع ، قالب بندی فرضیه های مطرح و شیوه ی اعتبار سنجی و مدل سازی روابط ساختاری ضرورت دارد.
۳-۳-۸- محدودیت های عملکردی ( قلمرو معذورات تحقیق )
بیان موانع موجود در برابر کسب داده ها و موارد کاستی مربوط به آگاهی های در خور پردازش، از جنبه منابع و ابزارهای تحقیق و مشکلات سازمانی و فردی، محقق می تواند در بهبود روال تحقیق پیشنهادی در آینده موثر باشد و نتایج مطلوب تری را قابل دسترس نماید.
۳-۴- فرایند اجرای تحقیق
در این تحقیق با بررسی چگونگی راه های ارتقاء سطح تکنولوژی فنی ، با محققان دانشگاهی ، مدیران ارشد وکارشناسان صنعت برق مصاحبه شده و در ادامه اقدام به شناسایی عوامل مهم اندازه گیری ابعاد تکنولوژی در شرکت برق منطقه ای غرب شامل استانهای (کرمانشاه ،کردستان و ایلام )گردیده است.
پرسشنامه تهیه بر پایه شاخص های موجود در ادبیات موضوع در سه بخش طراحی شده است. والات پرسشنامه دارای چهار محتوای اصلی و متفاوت از هم بوده که شامل محتواهای فنی ومهندسی، اقتصادی ،فنی – اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی است. درطراحی پرسشنامه از مقیاس چهار گزینه ای برای سوالات استفاده شده، که این پرسشنامه در مراحل طراحی بر گرفته از جدول هدف – محتوا انجام شده که در ادامه موضوع اهداف ما را از تحقیق روشن می نماید. جدول مورد بحث برپایه نظرات اساتید دانشگاه، مدیران صنعت برق و کارشناسان خبره تنظیم گردیده و پس ا ز جمع بندی نظرات آنان، تلاش شد که سوالات صرفا در راستای عوامل تاثیر گذار بر ارتقاء تکنولوژی در بعد فنی و مهندسی خلاصه شود و سایر شاخص های مرتبط با ارتقاء تکنولوژی در راستای هدف اولیه در پرسشنامه مطرح گردد. تا در این صورت سوالات با شرایط موجود در شرکت برق منطقه ای غرب سازگاری بیشتری پیدا کند .

در مرحله دوم، جدول تهیه شده اولیه (هدف – محتوا ) که نظرات ۳۵ نفر از افراد فوق الذکر در آن اعمال گردیده بود، با در نظر گرفتن مقداربدست آمده از تحلیل آماری صورت گرفته از تعداد سوالات مطرح شده در پرسشنامه که تعدادآنها به ۱۰۴ سوال می رسید به دلیل کاهش میزان خطای آماری و افزایش پایایی، پرسشنامه تجدید نظر شده و تعداد سوالات به ۶۶ سوال محدود گردید. در خصوص سوالات مورد نظر به دلیل اطمینان حاصل نمودن از داشتن روایی کامل، در اختیار ۱۲ نفر که شامل ۶ نفر از اساتید دانشگاه در رشته برق و ۶ نفر از مدیر ان ارشد شرکت برق قرار گرفت. که پس از اعمال نظرات اصلاحی افراد فوق در مرحله سوم ، سوالات پرسشنامه در سه جنبه عملکردی ، شناختی و عاطفی تقسیم بندی گردید. اهمیت هر سوال از نظر خبرگان در جنبه های مذکور مورد بررسی قرار گرفته و در آن تصحیحات لازم صورت پذیرفت. در مرحله نهایی پرسشنامه های تدوین شده بین ۱۸۰ نفر از مدیران ارشد، مدیران میانی وکارشنا سان خبره در برق منطقه ای غرب و شرکتهای توزیع نیروی برق استانهای کرمانشاه، کردستان و ایلام و همچنین مدیران و کارشناسان انتقال برق سه استان توزیع گردید. در گام بعد تحلیل های لازم در خصوص میزان همبستگی متغیرها در هر بخش از پرسشنامه و آزمایش فرضیه تحقیق در مباحث بعدی آورده خواهد شد.
۳-۵ – طرح کلی انجام تحقیق
در تحقیق حاضر پس از مطالعه وجمع آوری مبانی نظری، الگوی طرح ارتقاء تکنولوژی در ابعاد مختلف ازجمله فنی ومهندسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در صنعت برق معرفی می گردد. به دنبال آن ، پروسه تدوین سوالات پرسشنامه برای جامعه و نمونه آماری ارائه شده است . درادامه پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها و بر اساس تجزیه و تحلیل داده های حاصل از آنها و همچنین مطالعه موردی در خصوص فایده اقتصادی تکنولوژی های نوین بکار رفته و شناخته شده صنعت برق در بلند مدت ارائه می گردد. در شکل شماره( ۱) الگوی کلی انجام تحقیق بصورت شماتیک آورده شده است.
بررسی محتوای روش و تعیین اهداف بر مبنای محتوای تحقیق
تهیه جدول هدف- محتوا و استخراج سوالات پرسشنامه
جمع بندی نتایج تحقیق
جمع آوری اطلاعات- آنالیز و تحلیل داده ها
تفسیر یافته ها، و تحلیل داده های تحقیق
بررسی روایی و پایایی پرسشنامه ها -مدل سازی و کشف مدل تجربی اولیه و ارزیابی مدل نهایی
تحلیل معادلات رگرسیون در مدل تجربی نهایی و مطالعه موردی
ارائه پیشنهادات
نمودار (۳-۱): الگوی کلی انجام تحقیق حاضر

۳-۶- جامعه آماری تحقیق

جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند و از آنجاییکه هدف این تحقیق بررسی ارتقاء سطح تکنولوژی در ابعاد فنی ومهندسی و ارزیابی فواید فنی، اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی در بلند مدت می باشد. در نتیجه مدیران ارشد، مدیران میانی و کارشناسان فنی در صنعت برق در منطقه غرب کشور(کرمانشاه،کردستان و ایلام ) به عنوان جامعه آماری این تحقیق هستند. حجم جامعه آماری تحقیق ۱۸۰ نفر می باشد.

۳-۷- روش نمونه گیری و حجم نمونه آماری

در تعیین حجم نمونه گیری و تعداد واحد تحلیل یابنده بر اساس اهداف تحقیق، روش تحقیق، امکانات مالی، امکانات زمانی، روش تحلیل داده های آماری، حجم وگستردگی جامعه آماری، نحوه کنترل و ارزیابی متغیرها، میزان تاثیر پذیری متغیرهای وابسته از متغیرهای مستقل و اثرگذارنده، درصد خطا پذیری نتایج یا خطای مجاز، ناهمگونی یا همگونی متغیرها، عوامل موثر در مطالعه جامعه آماری و بویژه میزان پایایی و روایی متغیرهای مورد نمونه گیری و نتایج آزمون های قبلی انجام شده در مورد جامعه آماری مشابه و روش های تخمینی و محاسباتی مربوطه می توان اقدام نمود. به گونه ای که کفایت برداشت و قضاوت پذیری در نمونه ها بر قرار شود[۳۱].
در این تحقیق ابتدا جامعه آماری به سه طبقه مدیران ارشد، میانی و کارشناسان ارشد صنعت برق تقسیم شده سپس در هر طبقه از روش نمونه گیری ساده استفاده می شود. همچنین به منظور تعیین حجم نمونه از روش کلاین استفاده شده است.
رابطه (۳-۱) ۴۰ × تعداد متغیرهاN =

۳-۸- ابزار های اندازه گیری تحقیق
روش های متعددی جهت جمع آوری اطلاعات وجود دارد. که از آن جمله می توان به روش های مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه ای اشاره نمود. به دلیل اینکه امکان مصاحبه با تمام افراد مورد نظر در جامعه آماری وجود نداشته و از طرفی در روش پرسشنامه اطلاعات، دارای جنبه کمی و قا بل سنجشمی باشد و ا مر بررسی فرضیه های آماری با بهره گرفتن از داده‌های گردآوری شده به راحتی انجام می پذیرد، بنابراین در این پژوهش روش پرسشنامه ای به عنوان روش اصلی جمع آوری اطلاعات مورد استفاده قرار گرفته است. ابزارهای مورد استفاده در جهت انجام تحقیق با بهره گرفتن از منابع مختلف شامل کتابها، پایان نامه های مشابه، نشریات و مقالات علمی داخلی و خارجی، مدل های معتبر موجود و همچنین بهره برداری از اسناد و مدارک معتبر سازمانی، انجام مشاهدات مربوط به شناسایی، طبقه بندی موارد ارزیابی، اندازه گیری های مرتبط با پرسشنامه های هدفدار و انجام مصاحبه های تخصصی از متخصصین دانشگاهی و مدیران با سابقه فنی شرکت برق منطقه ای غرب برای تهیه اهداف پیشنهادی از موارد یاد شده فوق در جهت مباحث نظری مرتبط با موضوع اقدام شد.

۳-۹ – روش بررسی روایی و پایایی (اعتبار سنجی ) پرسشنامه:

۳-۹-۱- روش بررسی روایی پرسشنامه:
به طور کلی، روایی پرسشنامه بدین معناست که محقق تا چه میزان آنچه را که مدعی اندازه‌گیری آن است، اندازه‌گیری می‌کند. به عبارت دیگر روایی آن خصیصه ابزار یاروش جمع‌ آوری داده‌هاست که داشتن این خصیصه، همان مقولاتی را تعیین می‌کند که برای تعیین آن ، طرح‌ریزی شده است و به طور خلاصه، معنای روایی ابزار تحقیق، این است که ابزار تا چه اندازه برای سنجش آن صفت یا خصیصه مورد سنجش کارایی دارد.
برای تعیین روایی پرسشنامه روش های متعددی وجود دارد که یکی از این روشها، روایی محتوا می باشد. روایی محتوا نوعی روایی است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده میشود. روایی محتوای ابزار اندازه گیری برای سوالهای تشکیل دهنده پرسشنامه است. اگر سوالهای پرسشنامه معرف ویژگی ها و مهارتهای ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای روایی محتوا است. برای اطمینان از روایی محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوالهای تشکیل دهنده ابزار اندازه گیری معرف قسمتهای محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین روایی محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود. روایی محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می شود. (خاکی‏‏،۱۳۸۲)
۳-۹-۲- روش بررسی پایایی (اعتبار سنجی )تحقیق حاضر:
مقصود از پایایی یک وسیله اندازه‌گیری آن است که اگر خصیصه مورد سنجش را با همان وسیله تحت شرایط مشابه دوباره اندازه‌گیری کنیم، نتایج حاصله تا چه حد مشابه، دقیق و قابل اعتماد است. قبل از انجام تجزیه وتحلیل داده های حاصل از نمونه گیری بدست آمده، بایستی قابلیت قضاوت پذیری در مورد این داده ها سنجیده شود. یعنی قابلیت اتکایی (پایایی)^[۳۸] و قابلیت اعتباری یا استناد پذیری (روایی ) ^[۳۹]وشایستگی داده های تحقیق به اثبات رسیده باشد. منظور از پایائی، آزمون ثبات اندازه‌گیری در زمان های مختلف است، در آزمونهایی که پایائی ضریب بالایی دارد، خطاهای اندازه‌گیری به حداقل کاهش یافته است. بنابراین با انجام راستی آزمایی یعنی به کمک دو روش تحلیل عامل میان داده های موجود و تحلیل همبستگی میان عوامل موثر تحلیل شده به اهداف اصلی تحقیق می توانیم برسیم. به عبارت دیگر پس از کسب داده های پیمایشی از متغیرهای مورد شناسایی در ابزار اصلی نمونه گیری یعنی جدول “هدف –محتوا “طبق جدول(۳-۱)؛ در مورد اهداف تحقیق حاضر، بایستی اقدام به سنجش اعتبارداده های کسب شده برای بررسی ارتباط میان عوامل و متغیرهای بدست آمده و کشف ارتباطات معنی دار مهم بین آنها به کمک روش های تحلیل آماری همچون نرم افزار SPSS نمائیم تا امکان کشف عوامل موثر در مدل سازی موضوع تحقیق فراهم گردد. در این خصوص می توان با انواع روش های تجزیه وتحلیل داده های آماری پس از کشف وجود تفاوت مقداری یا واریانس^[۴۰]در متغیرهای تحقیق اقدام نمود. احتمال وجود رابطه میان متغیرهای یک پدیده را از جنبه همبستگی بین آنها مورد بررسی قراردهیم. این مسئله با ضرایب معروفی همچون؛ ضریب همبستگی پیرسون ^[۴۱]، اسپیرمن ^[۴۲] و کندال ^[۴۳] معرفی و محاسبه می شوند. که به کمک روش آمار استنباطی می توان برای شناخت ماهیت متغیرهای اصلی ا قدام نمود [۳۲]. در تحلیل همبستگی میان متغیرها به روش پیش بینی، از روش اکتشافی در مورد میان متغیرهای مستقل و وابسته به کمک تشخیص ساختار ارتباطی عوامل مربوطه اقدام نمائیم [۳۳].
بنابراین در این رابطه به منظور تشخیص پایایی و قابلیت اطمینان یافته های تحقیق به گونه ای که در اثر تکرار پیمایش و اندازه گیری به نتایج یکسانی مشابه قبل دست یابیم از روش های مختلفی می توان اقدام به سنجش نمود. معروفترین آنها روش واریانس آزمایی آلفای کرونباخ^[۴۴] می باشد که به صورتی ضابطه مند از روش واریانس های نمونه ها اقدام به اعتبار سنجی می کند(سرمد و دیگران ، ۱۳۸۸). فرمول ضریب آلفای کرونباخ به شرح ذیل می‌باشد:
رابطه (۳-۲)
که در آن:
= واریانس سئوال i ام
= واریانس کل سئوالات
K = تعداد سئوالات
در پرسشنامه تحقیق حاضر برای بررسی پایائی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است.
۳-۹-۳- پایا سازی داده های تحقیق
با توجه به موارد ذکر شده فوق در این تحقیق حاضر از روش اعتبار سنجی واریانسی و تعیین آلفای کرونباخ اقدام گردیده، بر این اساس نتیجه حاصله (۰٫۷۵۴=α) کسب گردید که بالاتر از حداقل مجاز (۰٫۶≥ α) و حداقل مطلق که معادل (۰٫۵≥ α) می باشد. بنابراین تحقیق حاضر سطح اعتبار لازم را برای قضاوت پذیری و تعمیم داده های تحقیق را بر آورده می سازد.

۳-۹-۴- رواسازی با تحلیل عاملی دادهای تحقیق

به منظور رواسازی داده ها از دو روش در تحقیق حاضر استفاده شده است. در مرحله نخست با بهره گرفتن از ماتریس هدف-محتوا استفاده شده که براساس اطلاعات مندرج در جدول (۳-۱) میتوان دریافت که در پژوهش حاضر ؛ محتوا ها عبارتند از محتوای فنی و مهندسی، اقتصادی، فنی اقتصادی و فرهنگی اجتماعی که در هر یک از محتواها اهدافی را در جهت ارتقاء تکنولوژی صنعت برق در خود دارند.

جدول( ۳-۱): تبیین ارتباط کاربردی میان عوامل مکنون در اهداف و مولفه های محتوایی(هدف- محتوا)

در سال ۱۳۰۴ ش یکی از صاحبنظران در کتاب کلید استقلال اقتصادی ایران ضمن تاکید بر تبلیغات درباب محصولات صادراتی نوشته است « تبلیغات اقتصادی هرقدر هم برای ما گران تمام شود در آتیه منافع سرشاری برای ما تامین خواهد کرد». در سال ۱۳۱۰ مرحوم مسعود کیهان اظهار نظر می کند که بدون اغراق می توان گفت که اختصاصات طبیعی اغلب میوه های ایران به قدری مساعد است که خشکبار حاصله از آن می تواند اعلی ترین خشکبار باشد، و قسمتی از خشکبار ایران که عمل آوردن آن تا اندازه ای محتاج به زحمت زیاد نیست از قبیل پسته و بادام دامغال و گردوی دماوند، به واسطه مرغوبیت در شمار بهترین خشکبار دنیا محسوب می شود».

مبارزه با آفت پروانه چوبخوار پسته
مبارزه با این آفت و حتی کنترل آن بسیار مشکل و مستلزم دقت زیاد است. زیرا دوره ای که حشره بر روی درخت دیده می شود کوتاه است، و مبارزه و سمپاشی باید در همین دوره کوتاه انجام گیرد. این فرصت کوتاه در دو مرحله قابل حصول است: نخست سمپاشی آخر زمستان مقارن ایامی که کرمینه ها از مجاری خارجی می شوند وبرای تنیدن پیله و تبدیل به شفیره فعالیت می کنند. دومین فرصت سمپاشی هنگامی است که کرمینه ها از تخم خارج شده اند، ولی هنوز به داخل شاخه ها رسوخ نکرده اند. به باغداران توصیه می شود به منظور مبارزه با این افت با مراکز تحقیقاتی افات پسته تماس گرفته و از متخصصان وکارشناسان مربوط راهنمایی و کمک بگیرند.
پروانه جوانه خوار پسته
کرمینه این حشره telphusa pistaciae از تخم ریزی پروانه ای بر روی جوانه درخت به وجود می آید. کرمینه ها از کنار جوانه های میوه دهنده یا رویشی شروع به تغذیه می کنندو مانع رشد مطلوب جوانه ها و به ثمر رسیدن آنها می شوند. این افت کاملا جدید است و هنوز در مناطق پسته خیز ایران به طور وسیع انتشار نیافته است. سمپاشیهای علیه آفات دیگر موجب کنترل این آفت نیز می شود.
پروانه گلبرگ خوار پسته
خسارت این پروانه Gelechia pistaciae عمدتا مقارن به گل نشستن درخت پسته و رویش برگهای تازه است. کرمینه این افت از گلها و برگهای جوان و تازه رسته ظریف درخت تغذیه می کند. در سالهای اخیر این افت انتشار بیشتری یافته است. کنترل این افت در ضمن مبارزیه و سمپاشی علیه سایر آفات مهم پسته انجام پذیر است.
پروانه پوسته خوار میوه پسته
خسارات این آفت Arimania komaroffi با انتشار ده پانزده ساله پروانه آن مشاهده شده است. دامنه پراکنش و انتشار آن محدود است، و بیشتر از همه جا در مناطق پسته کاری استان اصفهان در نواحی شاهین شهر و گز و برخوار دیده شده است. این حشره در هر سال دو نسل دارد. کرمینه نسل اول از میوه های خیلی جوان و ریز پسته تغذیه می کند و لاروهای نسل دوم از پوسته سبز و نرم روی پسته به تغذیه می پردازند و موجب پوکی و بدون مغز شدن پسته و بدمنظره بودن شکل ظاهری آن می شوند. مبارزه با این آفت مستلزم مشورت با مراکز تحقیقاتی آفات پسته است.
مینوز پسته
مین یا مینوزهای حفر شده توسط این حشره Stigmella promissa stgr. در برگ درخت پسته باریک و طویل و سینوسی شکل است. این آفت غالبا به درختانی که گرفتار مضیقه کم آبی هستند خسارت وارد می آورد، بنابر این خسارات آن محدود و موضعی است.
پسیل پیچیده برگ پسته
این حشره Aganoscena viridis در اکثر مناطق پسته خیز ایران انتشار دارد و هر ساله دارای یک نسل استفاده. زیست زمستانی آن به صورت تخم است. تخم گذاری حشره در مجاورت جوانه های گل دهنده و رویشی شاخه ها انجام می گیرد. در اوایل بهار مقارن رویش جوانه های درخت، پوره ها نیز از تخم خارج می شوند و بر روی برگهای تازه رسته جوان به تغذیه می پردازند و موجبات جمع شدن سطح برگ و پیچیده شدن پوره پسیل در قسمت لوله شده برگ فراهم می شود. پراکنش و تراکم این آفت در مناطقی که با آفات شیره خشک و شیره تر مبارزه می شود به حداقل رسیده است. اما در مناطقی که در باغهای پسته در ماه های فروردین و اردیبهشت سمپاشی انجام نمی شود، احتمال کثرت و تراکم جمعیت این آفت و طغیان آن وجود دارد. در این صورت مبارزه و سمپاشی ضرورت پیدا می کند. مبارزه و سمپاشی در اواخر زمستان و قبل از تورم جوانه های درخت اثر قطعی دارد.
کپک فرنگی پسته، یا قارچهای مولد زهرابه افلاتوکسین
گروهی از قارچهای موسوم به آسپرژیلوس فلاوس aspergillus flavus در محیط تغذیه ای خویش زهرابه ای ترشح می کنند که آن را زهرابه را افلاتوکسین نامیده اند. قارچهای مولد این زهرابه از دسته کپکهاست که در محیط مغز پسته های مرطوب تکثیر پیدا می کنند. به اعتقاد نگارنده خساراتی که زهرابه این کپکها بر پسته ایران وارد آورده در پانزده ساله اخیر در تبلیغت چند برابر وانموده شده است. بدون تردید این تبلیغات از واقعیت بدور است، و با جرئت می تان گفت توطئه ای است که از جانب رقبای تجارتی پسته ایران با مهارت طراحی و برنامه ریزی شده است. بی گمان آنها با زهرابه تبلیغات قصد مسموم کردن افکار مشتریان قدیمی پسته ایران را دارند تا با ایجاد اخلال در بازار از پیش فراهم شده ایران در سطح جهانی خود جای آن را بگیرند، چرا که رقابت سالم با پسته ایران برای آنها ممکن نشده است، بنابر این باید برای تخریب مقام والا وجایگاه خاص پسته ایران در ذغئقه ها و انظار جهانی سیاست اتخاذ و امکانات خود را تجهیز می کردند. از این رو آنها یک زهرابه پارازیتی واقعی را با تبلیغات مسموم علیه پسته ایران در آمیختند. به این دلیل باید برای سبب شناسی این گروه قارچها یا پارازیتها و همچنین آثار زیانبار الودگیهای زهرابه آنها بر روی پسته ایران دو مقوله جداگانه قایل شد: یکی همان اثرهای واقعی زهرابه افلاتوکسین و دیگری تبلیغات مسموم در این باب. از طرف دیگر
مسجل است که قارچهای مولد زهرابه موصوف در ایران سابقه ای نداشته و اول باریک محموله صادراتی پسته ایران به سال ۱۹۷۱ به مقصد (امریکا) در مظان آلودگی افلاتوکسین قرار گرفته و از بنادر مقصد امریکا به مبدأ آن (ایران) عودت داده شده است و جنجال تبلیغات مسمومیت پسته ایران بلند گردیده و مخصوصا در سالهای اخیر اوج گرفته است. چرا و چگونه این محموله به این آفت گرفتار شد؟ در داخل کشتی و در بین راه طولانی ارتباطات ایران و امریکا؟ در بنادر مرطوب مقصد؟ در انبارهای بندری؟ کدام دست آلوده ای و از چه آستینی بدر آمد و زهرابه افلاتوکسین را علیه پسته ایران تجهیز کرد؟ بدون تردید اگر برای باغبانان ایرانی با سنجیدگی تمام نسبت به نامگذاری قارچ مولد زهرابه افلاتوکسین اقدام می کردند. همچنان که با دقت و ظرافت نامهای متناسب و موزن گموز و ماسو را برای دو قارچ دیگر برگزیدند، یا همان گونه که در نامگذاری دهها رقم پسته یا انگور عمل کرده اند بی گمان برای قارچهای مولد زهرا به افلاتوکسین نامی انتخاب می کردند که با ماهیت واقعی و منشا آن کاملا تناسب داشته باشد. به گمان نگارنده باغبانان ایرانی نامی مشابه وجه تسمیه کپک فرنگی برای این قارچها بر می گزیدند، با این تفاوت که نام انتخابی آنها به ماهیت اصلی این قارچها نزدیکتر بود یا مفهوم لفظی آن نام انتخابی، هویت واقعی و منشا و مسئولی و مسبب اصلی این قارچها را در ذهن متبادر می کرد.
دو نوع کپک یا قارچ به نامهای آسپرژیلوس پارازیتیکوس A. PARASITIFCUS آسپرژیلوس فلاووس در تراوش زهرابه افلاتوکسین و مسموم کردن مغز پسته از سایر قارچهای این گروه – قدرت بیشتری دارند. قارچ اولی قابلیتش به مراتب بیشتر از قارچ دومی است. این قابلیت وقتی می تواند بروز کند که محیط مناسبی برای رشد و تکثیر قارچهای موصوف در درون پسته در درون پسته یا در مغز آن پیدا شود. چنین محیط مناسبی در داخل مغز تنها وقتی می تواند ایجاد شود که پسته یا مغز دچار رطوبت زدگی شود یا درجه رطوبت طبیعی مغز به نحوی ارتقاء پیدا کند.
مغز پسته خشک در شرایط طبیعی بین ۵ تا ۵/۷ درصد آب و حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد چربی و ۲۰ تا ۲۲ درصد مواد پروتئینی دارد، و بقیه ترکیب آن از سلولز و مواد رنگی و معدنی تشکیل می شود. حال اگر پسته خشک در محیط مرطوب یا درون آب قرار گیرد مغز آن مقداری رطوبت را جذب می کند و تا حدی متورم می شود. پسته های مرطوب قابلیت جذب افات را پیدا می کنند یا کپک می زنند. بنابر این مغز پسته رطوبت دیده محیط مساعدی برای رشد و تکثیر انواع کپکها و از جمله قارچهای مولد زهرابه افلاتوکسین یاکپکهای فرنگی است، و مخصوصا قابلیت زیادی برای رشد قارچ نوع اول پیدا می کند. قارچهای موصوف در درون مغزهای رطوبت دیده ای که میزان رطوبت دیده ای که میزان رطوبت مغز آنها از ۱۳ درصد بگذارد به سرعت رشد می کنند و ضمن فاسد کردن مغز مقداری زهرابه نیز در درون پسته تراوش می نمایند.
مبارزه با این قارچ در درون مغز پسته تا به امروز تقریبا لاینحل مانده است. در حالی که از میان بردن این قارچ توسط مواد شیمیایی و قارچ کش میسر است، اما مشکل در اینجاست که این مواد شیمیایی و قارچ کشها به نوبه خود برای سلامتی اانسان زیانبار و درجه مسمومیت برخی از آنها از زهرابه افلاتوکسین بیشتر است و نمی توان مغز پسته را به این گونه مواد آلوده کرد. بنابر این همان ضرب المثل فارسی (در پیشگیری از بروز این قارچها) یک مصداق واقعی و شایسته و سنجیده است که دنیایی از حکمت و تجربه نیاکان ما را در خود دارد، گفته اند: علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد. بنابر این مهمترین عامل پیشگیری از بروز این قارچها دور نگهداشتن محصول پسته از هرگونه تماس با رطوبت است. زیرا رطوبت و شرایط مرطوبی محیط است که رویش و رشد انواع قارچها و کپکها را فراهم می کند. خوشبختان شرایط خشک و نیمه بیابانی مناطق پسته خیز ایران مانع بسیار بازرگی برای رشد و تکثیر این قارچهاست، در حالی که در شرایط اقلیمی مدیترانه ای یا مرطوبتر اکثر مناطق پسته خیز جهان، زمینه مطلوبی برای رشد و تکثیر این قارچها به صورت طبیعی فراهم است.
بر این اساس محصول پسته ایران بر روی درخت کمتر ممکن است به این آفت گرفتار آید. مگر اینکه برداشت محصول به تاخیر افتد، یا به عللی به موقع انجام نگیرد و در معرض بارندگیهای پاییزی واقع شود. یا ریزش های جوی بی موقع و نابهنگام محصول پسته روی درخت راخیس کند، در این صورت ممکن است فضای مرطوب و شرایط لازم برای تکثیر و فعالیت قارچهای مزبور آماده شود.
توصیه هایی در جهت پیشگیری
مراعات نکات زیر تنها توصیه هایی است که در جهت پیشگیری می تواند تا پیدا شدن روشی مناسب برای مبارزه قطعی با این گونه قارچها مفید باشد:
الف- با آفات و حشرات مغز خوار پسته به موقع مبارزه شود. زیرا تغذیه کرمینه ها یا لاروهای این حشرات از مغز پسته و بر جای گذاری فضولاتشان در داخل پسته محیط مناسبی برای سرایت و رشد این گونه قارچها فراهم می آورد.
ب- در برداشت محصول ترتیبی اتخاذ شود که پسته های جمع آوری شده از روی درخت اولا با خاک و‌آلودگی های دیگر تماسی پیدا نکند، ثانیا محصول جمع آوری شده در هر روز به اندازه ای باشد که در همان روز پوست نرم روی آنها جدا شود. بنابر این پسته هایی با پوست رویی نرم نباید چندین ساعت روی هم انباشته شوند، زیرا رطوبت طبیعی پوست نرم به درون دانه ها سرایت می کند و دم و دمای حاصل محیط مستعد کپک زدگی و شرایط زیست مطلوب قارچهای مولد زهرابه را فراهم می آورد. به علاوه رنگ طبیعی پوست سخت پسته و نیز مغز را تغییر می دهد. ثانیا پسته های جمع آوری شده از روی زمین و نیز از شاخه هایی که در مجاورت و تماس با خاک بوده اند با محصول سالم باغ مخلوط نشود، رابعا دانه های پسته صدمه دیده که ظاهر آنها دلالت بر آفت زدگی و بیماری دارد حین برداشت محصول تفکیک شود، خامسا جدا کردن پوسته نرم با ماشینهای پوست کن خشک این امتیاز را دارد که محیط خیس و مرطوبی در درون پسته به وجود نمی آورد، و در نتیجه مانع سرایت یا رشد این گونه قارچها در حیطه مغز گردد، برعکس در دستگاه های پوست کن آبی این زمینه فراهم می آید. بنابر این توصیه می شود از دستگاه های نوع اول برای پوست کنی محصول استفاده شود. گفته شده است در صورت اضطرار یا در شرایط اجباری استفاده از پوست کنهای آبی، باید پسته های پوست کنده شده را حداقل نیم ساعت در محلول اسید پرپیونیک شستشو داد و کاملا ضدعفونی کرد، و بلافاصله بعد از انجام شستشو محصول را با دستگاه های خشک کن مصنوعی کاملا خشک کرد. سادستا در صورتی که محصول پسته جمع آوری شده از باغ با ماشینهای پوست کنی خشک، پوسته نرمشان جدا شود، یا با دست این عمل انجام گیرد باید پسته های بدون پوست را با دستگاه خشک کرد یا بلافاصله به محوطه های پسته خشک کنی منتقل و در جایگاه خاص گسترده کرد . محوطه خشک کردن پسته باید کاملا تمیز و به دور از هر گونه آلودگی و رطوبت باشد. از انبار کردن پسته های نیمه خشک اکیدا پرهیز شود. به علاوه باید پس از خشک شدن کامل پسته در آفتاب، محصول را از محوطه مزبور به انبارهای خشک و خنک منتقل کنند. شرایط انبارهای پسته نیز باید کاملا مبتنی با اصول فنی و بهداشتی باشد که بعدا به آن اشاره خواهد شد.
ج- استفاده از پوست نرم محصول پسته به عنوان یک کود، احتمال ایجاد شرایط مناسب برای رویش و رشد این گونه قارچها را در محیط باغ افزایش می دهد. بنابر این باید از این اقدام پرهیز کرد. در صورت اقتضا می توان از خاکستر حاصل از سوختن آنها به این منظور استفاده کرد.
آفات انباری پسته
امروز ساختن انبارهای با اسلوب فنی و با رعایت نکات مختلف ایمنی و بهداشتی و تهویه و غیره معمول است. به علاوه سردخانه های مدرن و با ظرفیتهای انبوه در بسیاری از مناطق کشور تجهیز شده است. با این همه پسته ایران آن اقبال را نداشته است که از تاسیسات مزبور برخوردار باشد. این محصول با همه در آمد سرشاری که نصیب این مملکت و باغداران و بازرگانان آن می کند، آن طور که شایسته ارزش و ارج و مقام جهانی پسته ایران است نسبت به آن از جمیع جهات توجه کافی نمی شود. به هر حال تجهیزات انباری در مناطق پسته خیز ناچیز است. در حالی که آفات و خسارات انباری این محصول زیاد است. نگهداری پسته در انبارهای غیر فنی و خانه های روستایی یا گلی محصول را در معرض گزند انواع آفات وحشرات قرار می دهد. زیرا مغز پسته با بیش از ۵۰ درصد چربی طعمه جالبی برای مورچه ها و سوسکها و پروانه ها و موشهای این گونه اماکن است. یکی از حشراتی که به محصول پسته در خانه ها و انبارها خسارت وارد می کند، پروانه ها یا شب پره های کوچکی هستند که دراین اماکن گاهی در حال پرواز دیده می شوند و موجبات کرم زدگی خشکبار و حبوبات را در منازل وانبارها فراهم می کنند.
پروانه هندی
یکی از آفات انباری پسته و محصولات خشکبار شب پره یا پروانه هندی موسوم به پلودیا اینترپونکتلا است. این حشره در حالت پرواز در انبارها مشاهده می شود. طول بدن پروانه ۸ میلیمتر وعرض بدن آن با بالهای باز ۱۸ میلیمتر است. دو شاخک نسبتا بنلد دارد که طول هر شاخت ۶/۴ میلیمتر است. بدن حشره پوشیده از تارهای نرم و دارای هشت شیار حلقوی سطحی است. پروانه ماده ۱۵۰ عدد تخم می گذارد. دو تا سه روز بعد از تخم ریزی عمل خروج کرمینه ها از تخم صورت می گیرد. کرمینه ها با خروج از تخم به تغذیه از مغز پسته می پردازند. این حشره در سال چند نسل دارد، بنابر این خسارات قابل توجهی به محصول پسته در اماکن انباری وارد می کند.
پیشگیری و مبارزیه با آفات انباری پسته
انبار کردن صحیح پسته در اماکن انباری مستلزم رعایت نکات زیر است:
الف- از انبار کردن پسته های خشک نشده جدا خودداری شود، زیرا در شرایط انبار این گونه پسته ها به سرعت فاسد و مورد هجوم انواع کپکها یا قارچها قرار می گیرند و عفونت و آلودگی تمامی محصول انبار را ضایع می کند.
ب- انبارهای پسته باید در مواضعی دور از رطوبتهای جانبی و همچنین منابع آلوده و رطوبت از احداث شود. در ساختمان این انباره باید از جمیع جهات نکات ایمنی و بهداشتی و فنی رعایت شود. و از نظر رطوبت قابل تهویه باشد. دستگا تهویه، مجهز به شبکه توری و پنجره ایمنی شود تا ورود هر گونه آفت و حشره ناممکن شود و در موقع ضد عفونی کردن بتوان پنجره های ایمنی را بست. در و دیوارها هیچ گونه منفذی نباید داشته باشند، با خالی شدن انبار از محصول پسته در هر نوبت عمل ضد عفونی کردن انبار تجدید شود. ضد عفونی کردن انبارها معمولا به وسیله بخورهای ضدعفونی کننده خاص انجام می گیرد.
ج- بهتر است محصول پسته مستقیما در کف انبار ریخته نشود، بلکه توصیه می شود محصول پسته در درون کیسه یا گونیهای ضد عفونی شده انبار شود. کیسه های پسته با دیوارهای انبار فاصله داشته باشد و زیر کیسه های تخته های عریض، وزیر تخته ها قطعات موزاییک قرار داده شود. در صورتی که تعداد گونیها زیاد است و قسمت عمده فضای انبار را می گیرد، کیسه ها بر روی هم در ردیفهایی چیده شود، بین ردیفها فاصله ای باید در نظر گرفته شود، یا به اصطلاح غلام گردش داشته باشد تا عمل آمد و رشد برای بازبینی و معاینه کیسه ها به سهولت میسر باشد و همچنین عمل تهویه فضای انبار و نیز عمل بخور ضد عفونی به صورت مؤثری انجام پذیر گردد.
فصل سوم- روش تحقیق
بازرگانی خارجی و ارزش و میزان پسته ایران از سال ۱۲۶۸ تا پایان سال ۱۳۶۷(یک قرن)
از حدود ۲۰۰ سال پیش مازاد پسته مصرفی در ایران به خارج صادر می شده است . بخش عمده پسته صادراتی ایران در آن روزگار از نواحی پسته خیز قزوین و دامغان و خراسان و یزد و نواحی اصفهان تامین می شده و بیشتر به روسیه می رفته است . در همین احوال مقدمات توسعه باغهای پسته در نواحی ایالت کرمان فراهم گردیده و به تدریج برمیزان محصول پسته کرمان افزوده شده است . با فزونی گرفتن میزان محصول پسته درنواحی پسته خیز ایالت کرمان ،مازاد محصول از طریق بندرعباس به انگلستان و مستعمرات آن ( هندوستان و عمان و مسقط و بعداَ بین النهرین یا عراق حالیه ) صادر شده است . در واقع پسته صادراتی ایران به روسیه از مناطق پسته خیز شمالی کشور( دامغان و قزوین و خراسان و گاهی نواحی یزد و اصفهان ) تامین می شده و محصول صادراتی به انگلستان و مستعمرات آن از نواحی کرمان و همچنین یزد به دست می آمده است . در این قسمت از میزان و ارزش پسته صادراتی ایران از حدود یک قرن گذشته و همچنین از آمارها و اطلاعات برجای مانده گفتگو شده است .
نخستین مشتریان پسته ایران در یک قرن گذشته
عمده ترین مشتریان پسته ایران در اوایل قرن پیش دو امپراتوری بزرگ روس و انگلیس بوده اند که تقریباَ۸۰ تا ۹۰ درصد پسته صادراتی ایران به آنها اختصاص داشته است . پس از آن امپراطوریهای عثمانی و آلمان مقادیری پسته و بادام از ایران وارد می کرده اند . میزان دقیق پسته صادراتی ایران تا پایان سال ۱۲۸۳ ش به کشورهای مذکور مشخص نیست ، اما از سال ۱۲۸۴ به بعد میزان و ارزش پسته و بادام صادراتی تا پایان سال ۱۳۰۳ در دفاتر گمرکی مشخص شده است . بر اساس همین ماخذ می توان میزان و ارزش پسته صادراتی را در فاصله سالهای ۱۲۸۳ تا پایان سال ۱۳۶۷ به تفکیک سنوات و کشورهای خریدار تفکیک کرد . در این قسمت نخستین مشتریان پسته ایران به استناد دفاتر گمرکی ایران معرفی شده و میزان و ارزش پسته صادراتی ایران به این کشورها تا پایان سال ۱۳۰۴ استخراج و محاسبه شده است .
میزان و ارزش صادرات پسته در مقایسه با خشکبار و ارزش کل صادرات مواد غیرنفتی در یک صدسال گذشته
بنابر گزارش لرد کر زن ارزش کل صادرات مواد غیر نفتی ایران در سال ۱۲۶۸ ش (۱۸۸۹ م) برابر ۷۴۴۲۰۰۰۰ قران بوده است . از این مبلغ ۴۳۵۰۰۰۰ قران به خشکبار و کشمش و خرما اختصاص داشته که در حدود ۶ درصد ارزش کل صادرات غیرنفتی را تشکیل می داده است . در همین سال ارزش صادرات پسته ایران ۳۱۲۰۰۰ قران برآورد شده که در واقع حدود ۷ درصد ارزش خشکبار و میوه و در حدود نیم درصد ارزش کل صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل می داده است .
رقبای پسته ایران در بازارهای جهانی
طی بیش از نود سال ، در فاصله سالهای ۱۲۶۸ تا ۱۳۵۹ ، جمع کل میزان پسته صادراتی ایران به ۸۰ کشور جهان ۲۲۱ هزار تن بوده است . تقریباَ نیمی از این مقدار ، یعنی حدود ۱۰۵ هزارتن ، تنها به امریکا رفته است . طی دوره ۹۰ ساله مزبور عمده ترین رقیب پسته ایران در بازار جهانی کشور ترکیه بوده ،که آن هم به سبب پایین بودن کیفیت محصول این کشور اهمیت چندانی نداشته است . اما از سال ۱۳۵۹ با قطع روابط ایران با امریکا ، و همچنین طی دوره جنگ تحمیلی و بعد از آن تا زمان حاضر مسائل و معضلات فراوانی در عرصه های تولید و تجارت و رقابتهای بین المللی برای پسته ایران ایجاد شده که ابعاد برخی از آنها بسیار پیچیده و غامض است ، از یک طرف طی دهه اخیر ( ۷۰ – ۱۳۶۰) میزان تولید و صادرات پسته ایران افزایش فوق العاده ای پیدا کرده ، به طوری که تنها در دو ساله (۷۲-۱۳۷۱) میزان صادرات پسته به ۲۲۱ هزار تن رسیده است ، که به تحقیق این میزان انبوه بیشتر از جمع کل میزان پسته صادراتی ایران در دوره پهلوی (۱۲۹۹ تا سال ۱۳۵۷) به اضافه میزان صادرات پسته ایران در عصر قاجاریه است . از طرف دیگر افزایش خارق العاده سطح زیرکشت درختان پسته و روند رو به توسعه سریع آن همچنان ادامه دارد که باز هم شاهد افزایش میزان تولید و صادرات پسته ایران خواهیم بود . احتمال دارد در سال ۱۳۷۹ میزان تولید پسته به ۳۸۰ هزار تن و میزان صادرات آن به بیشتر از ۲۱۵ هزارتن برسد ، و اگر همچنان این روند فزاینده ادامه داشته باشد می توان میزان تولید پسته را در پایان دهه جاری ( سال ۱۳۸۰) حدود ۴۰۰ هزار تن پیش بینی کرد . طبیعی است که متناسب با روند فزاینده میزان محصول ، بر مسائل پسته ایران در عرصه های مختلف تولید( کاشت، داشت ، برداشت) و تجارت و صادرات ، و مخصوصاَ در عرصه رقابتهای بین المللی افزوده شود . بی گمان اگر در این برهه از تاریخ ابعاد و دامنه این گونه مسائل مورد بررسی قرار نگیرد و چاره اندیشیهایی در جهت رفع آنها به عمل نیاید . هرروز بر پیچیدگی آنها افزوده خواهد شد و مسائل بغرنجتری با ابعاد و دامنه و عمق بیشتر ایجاد خواهد کرد که خطرات و خسارات احتمالی آنها قابل تصور نیست ، اما در عواقب زیانبار و به شدت وخیم آنها نباید درنگ و تردید به خود راه داد . از دیگرسوی به شهادت تاریخ ، سرآغاز پسته کاری در امریکا به سال ۱۸۵۴ باز می گردد، اما به دلائل مختلف از جمله راه پیداکردن پسته عالی و نسبتاَ ارزان ایران به بازار این کشور، رغبتی برای توسعه پسته کاری و ایجاد باغستانهای جدید پسته در این کشور ایجاد نشد ، طی این دوره ۱۲۵ ساله باغهای پسته امریکا از ۶۰۰ هکتار با ۵۰۰ تن محصول تجاوز نکرد . اما مقارن با قطع روابط ایران با امریکا (در سال۱۳۵۹) بازار از پیش ساخته شده پسته ایران در امریکا خالی می شود، بازاری که طی یک قرن توسط بازرگانان ایرانی تدارک شده بود . همین خلا ناگهانی، فرصتی طلایی و مغتنم برای توسعه باغستانهای پسته ایالت کالیفرنیا ایجاد می کند ، و باغداران و صاحبان زمین و سرمایه را به تلاش بی درنگ ، در جهت احداث پسته زارهای انبوه و پهناور، برمی انگیزد . منافع مشترک باغداران کالیفرنیا ایجاب می کرد که اولاَ متحد و هماهنگ از ورود پسته ایران به امریکا جلوگیری کنند . ثانیاَ درصدد مقابله با پسته ایران در بازارهای بین المللی برآیند . به این منظور باید میزان محصول پسته امریکا را بالا می بردند ، که دستیابی به این اهداف را در فعال شدن کمیسیون یا اتحادیه پسته کالیفرنیا تشخیص داده اند . باغداران کالیفرنیا در لوای سازمان و تشکیلات نیرومند این اتحادیه متحد شده و با حمایت همه جانبه دولت و با برخورداری از امکانات سرمایه ای عظیم، در زمینه های مختلف علمی و تخصصی و تحقیقاتی و تکنولوژیکی و تبلیغاتی، به توسعه باغستانهای پسته و افزایش محصول پرداخته اند . به طوری که میزان محصول پسته امریکا در سال ۱۹۹۳ به حدود ۸۰۰۰۰ تن رسیده است . به این ترتیب مهمترین و عمده ترین مشتری پسته ایران، طی حدود یک قرن، اکنون به صورت رقیبی بسیار نیرومند درآمده و در عرصه های تولید و تجارت جهانی پسته، علیه ایران قد علم کرده است . پیچیدگی مسائل کنونی پسته ایران عمدتاَ ناشی از همین رقابت مقابله آمیز یا حتی ستیزگرانه امریکاست ، که بیگمان به موازات افزایش محصول پسته این کشور غامضتر خواهد شد . این درست است که کیفیت پسته امریکا از نظر مرغوبیت و نیز تنوع ارقام و لطافت مغز به پای پسته ایران نمی رسد، ولی هنوز میزان محصول پسته این کشور کمتر از یک سوم میزان محصول پسته ایران است، اما نباید فراموش کرد که رقابت امریکا با ایران در عرصه های تولید و تجارت پسته و در بازار جهانی این محصول، یک رقابت سالم و طبیعی یا حتی عادی نیست، بلکه یک رقابت مقابله آمیز خصمانه درآمیخته با تنشهای سیاسی است . معیار و ضابطه ای هم برای چنین رقابتی وجود ندارد و آن را حتی نمی توان با رقابتهای جنگی سنجید ، چرا که جنگ قوانین خاص خود را دارد .گو اینکه امریکا تابع این گونه قوانین هم نیست . به همین دلایل نمی توان و نباید مسائل کنونی و آتی پسته ایران را در عرصه های تولید و تجارت و صادرات و رقابتهای بین المللی دست کم گرفت، یا دست روی دست گذاشت و درنگ را جایز شمرد . متاسفانه این گونه مسائل، با روند فزاینده و رو به رشدی که دارد هر روز ابعاد جدید و بغرنجتری پیدا می کنند ، و با تاسف بیشتر مخصوصاَ خطر و خسارات آن بیشتر متوجه استان کرمان است که قرنها محرومیت و حرمان را پشت سر گذارده، رونق و شکوفایی کنونی را مدیون پسته است .
امروز پسته ایران از نظر کمی و کیفی برتریهای چشمگیری بر محصول دیگر کشورهای پسته خیز جهان دارد. میزان تولید پسته ایران بیشتر از مجموع میزان پسته دیگر کشورهای دنیاست . نقش بارز و نمایان پسته در اقتصاد ایران بر کسی پوشیده نیست ، به طوری که در عرصه بازرگانی خارجی و صادرات بعد از نفت و فرش مقام سوم را دارد .همین اهمیت و نقش اقتصادی می تواند و باید توجه دولت و مسئولان را به تعمق و تحقیق پیرامون مسائل پسته ایران برانگیزد ، و آفات و خطراتی که آن را در عرصه های تولید و تجارت و رقابت بین المللی تهدید می کند زیر نظر داشته باشند و تمهیدات و تدابیری برای رفع این گونه مسائل اتخاذ کنند . بی گمان امریکا برای مقابله یا حتی حذف ایران در عرصه های مختلف سیاسی و نظامی و فرهنگی و اقتصادی تصمیمات و طرحها و برنامه های زمان بندی شده ای را اتخاذ کرده، که به موقع عملی ساخته یا اجرای آنها در جریان است یا مقدمات اجرای آنها را تدارک می بیند . افزایش خارق العاده میزان تولید پسته در امریکا طی دهه اخیر از ۵۰۰ تن به ۸۰۰۰۰ تن نمی تواند اتفاقی و بدون برنامه ریزی باشد ، بلکه دلالت بر اتخاذ این گونه تصمیمات و اجرای طرحها و برنامه هایی در مقابله با ایران دارد . کمک ۲۵۰ میلیون دلاری دولت امریکا به اتحادیه پسته کالیفرنیا( به منظور افزایش امکانات و تجهیزات تحقیقی و تبلیغی آن در جهت ارتقاء بخشیدن کمی و کیفی محصول و تسخیر بازار جهانی پسته ) نیز، از استمرار و حمایت این گونه رقابتهای مقابله آمیز حکایت می کند . گو اینکه می توان گمان برد که طی دهه اخیر این اتحادیه به آن حد از قدرت و اعتبار دست یافته است که درتعیین خط مشیهای مقابله با ایران موثر باشد، یا حداقل در برانگیختن افکار عمومی جهانیان و مخصوصاَ مردم امریکا علیه ایران اسلامی سهمی بگیرد ، یا در دامن زدن به تنشهای دولت امریکا بر ضد منافع ایران نقشی ایفا کند، و همواره از این فضای مناقشه آمیز سود جوید . بنابراین طبیعی به نظر می رسد که این اتحادیه به منظور کسب منافع دراز مدت خویش از هرگونه تلاشی در مقابله با پسته ایران فروگذار نکند ، و حتی درصدد حذف یا نابودی بزرگترین کشور تولید کننده پسته جهان در عرصه بین المللی بر نیاید . توسعه فزاینده باغستانهای پسته در کالیفرنیا، هماهنگ با افزایش و بسیج امکانات سرمایه ای علمی و تخصصی و تکنیکی ، در جهت بهبود بخشیدن کمیت و کیفیت تولید و صادرات محصول انجام شده است . این هماهنگیها در سایه اتحاد و منافع مشترک تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته حاصل شده که در تشکیلاتی با سازماندهی حساب شده تحت نام کمیسیون یا اتحادیه پسته کالیفرنیا موجودیت یافته است . برپا کنندگان این اتحادیه ، اعم از تولیدکنندگان کوچک تا شرکتهای بزرگ تولید و تجارت صادرات پسته ، از نتایج فعالیتهای مطالعاتی و تحقیقاتی و بازاریابی آن یکسان بهره مند می شوند، و سیاستهای آنی و آتی و درازمدت آن برای کلیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته لازم الاجراست. زیرا اتخاذ چنین سیاستهایی در جهت بهبود بخشیدن کمیت و کیفیت محصول پسته و در نتیجه تامین هرچه بیشتر منافع قاطبه آنان است. این اتحادیه برنامه های سنجیده و دامنه داری در زمینه های تحقیقاتی علمی و عملی و فنی و تخصصی مربوط به امور مختلف باغبانی و بازرگانی و بازاریابی بین المللی و تبلیغات پسته به اجرا درآورده ، که نتایج درخشان آن عاید عموم تولیدکنندگان و صادرکنندگان شده است . از آن جمله سطح دانش و تکنولوژی کاشت و داشت و برداشت پسته امریکا را به صورت قابل توجهی ارتقا داده ، و با برگزاری سمینارهای منظم فصلی سه ماهه و سالانه ، با حضور اکثر تولیدکنندگان و صادرکنندگان ، نتایج آخرین تحقیقات علمی و یافته های علمی و تکنیکی خود را به بحث می گذارد . همچنین اطلاعات علمی و تخصصی و اخبار و آمارهای جهانی پسته را در نشریه فصلی خود منتشر می کند . از نتایج تحقیقات اخیر این اتحادیه دستیابی به رقمی از درختان پسته است که از سال پنجم کاشت به محصول می نشیند ، و باردهی منظم سالانه دارد ، و در مرحله کمال همه ساله هر هکتار آن تا حدود هفت تن محصول می دهد . این رقم درخت پسته را « پیشگام طلایی » یا « طلایی پیشرو » (pioneer gold ) نامگذاری کرده اند و در هر هکتار هفت برابر درختان پسته کنونی کالیفرنیا محصول دارد . از دیگر نتایج تحقیقاتی این اتحادیه کاهش دادن هزینه های باغبانی در مراحل کاشت و داشت و مخصوصاَ برداشت محصول پسته است که توسط ماشین تکان دهنده درخت انجام می شود . در امور مبارزه با آفات و آبیاری و کود تحقیقات وسیعی را انجام داده و در به کارگیری انواع تکنیکها تجارب فراوانی کسب کرده است و همواره نتایج تحقیقات و بررسیهای خود را در اختیار اعضا می گذارد . در زمینه بازاریابی و تبلیغات نیز بسیار موفق بوده و نسبت به معرفی پسته به مردم ژاپن و دیگر ملل مرفه اقدام کرده است . امکانات تبلیغاتی و بازاریابی این اتحادیه بسیار نیرومندو گسترده است ، از نتایج همین بس که صادرات پسته امریکا را در سال ۱۹۹۱ نسبت به ۱۹۹۰ به میزان ۱۸۰ درصد ارتقا داده است . در این راستا مخصوصاَ بازارهای یکصدساله پسته ایران را در سطح جهانی هدف تبلیغات قرار داده ، از یک سو به تعریف و تمجید پسته امریکا و شیوه های مدرن کاشت و داشت و برداشت و بسته بندی آن تا رسیدن به دست مشتریان می پردازئ ، و از دیگر سوی روش های نامطلوب و غیراصولی این مراحل را تشریح ، و با رائه فیلمهایی از شیوه های برداشت و ضبط غیر بهداشتی محصول پسته در ایران ، اذهان جهانی را نسبت به مرغوبیت و شهرت پسته ایران مشوب و مغشوش می سازد ، و مخصوصاَ مسئله آلوده بودن پسته ایران به زهرا به افلاتوکسین را مطرح می کند . اگر چه این گونه تبلیغات زهرآگین توطئه آمیز علیه پسته ایران به منظور تسخیر بازار جهانی پسته انجام می گیرد ، اما در واقع در جهت اهداف مقابله آمیز دولت امریکا علیه ایران اسلامی است .
جالب توجه است که همه هزینه های تحقیقات علمی و فنی و تخصصی مربوط به درختان پسته و هزینه های تبلیغات و بازاریابی محصول و نیز هزینه های جاری اتحادیه پسته کالیفرنیا ، توسط تولیذکنندگان پسته ، به ازای هر کیلو محصول ۶ سنت ، تامین می شود . جمع کل هزینه های موصوف در سال ۹۱ –۱۹۹۰ بیش از ۴ میلیون دلار بوده که نیمی از آن به مصرف تحقیقات رسیده و نیمی دیگر صرف تبلیغات و بازاریابی شده است . علاوه بر این اتحادیه پسته کالیفرنیا از حمایتهای دولت و سازمانهای علمی و دانشگاهی برخوردار است و از خدمات آنها بهره می گیرد . ارزش این گونه کمکها و خدمات نیز سالانه در حدود یک میلیون دلار است .
امکاناتی که آمریکایی ها در صادرات پسته برای رقابت با ایران در اختیار دارند
پسته کالیفرنیا از لحاظ کیفیت با پسته صادراتی ایران قابل رقابت است
صادرات پسته ی کالیفرنیا از پشتیبانی یک سازماندهی و تشکیلات منظم و دارای برنامه برخوردار است
صادرات پسته آمریکا از پشتوانه ی تجربی بیشتری از لحاظ مسائل قیمت گذاری ، بسته بندی ، بازاریابی و تبلیغاتی برخوردار می باشد و این ابزار را می تواند به نحو مناسبتری به خدمت خود درآورد .
یکی از موضوعاتی که امکان حضور بیشتر امریکا در بازارهای خارجی پسته را فراهم ساخته است تامین بخشی از تقاضای بازار داخلی این کشور توسط واردات پسته از سایر کشورها از جمله ایران بوده است که دارای پیامدهای زیر است :
حضور قویتر ایالات متحده در بازارهای خارجی و تحت پوشش قرار دادن تعداد بیشتری از کشورها
کاهش حجم عرضه ی پسته ی ایران به سایر بازارها و رقابت پذیرشدن محصول امریکا
افزایش امکانات سرمایه گذاری و برنامه ریزی های تبلیغاتی برای صادرکنندگان امریکا به لحاظ حجم بیشتر صدور پسته
بهره برداری بلندمدت برای محصول پسته ی امریکا به لحاظ تبلیغ پسته و معرفی همزمان کالیفرنیا به عنوان مرکز تولید آن و در نتیجه شناساندن پسته به عنوان یک محصول امریکایی در بازارهای مصرف
دو اقدام منفی علیه بازار جهانی پسته ایران توسط امریکا بعد از قطع روابط سیاسی و اقتصادی ایران با امریکا
علم کردن آلوده بودن پسته ی ایران به سم افلاتوکسین :
امریکاییها درباره ی این موضوع تبلیغ کرده اند تا بدین وسیله مشتریان قدیمی و پرو پا قرص پسته ی ایران را مشوب و دل چرکین سازند و آنها را به خرید پسته ی امریکایی که در بسته بندیهای زیبایی عرضه می شود ترغیب کنند .
خرید پسته به طور غیر مستقیم از ایران:

کارتیمی

۱۱-۱۲-۱۳-۱۴

مدیریت عملکرد

۱۵-۱۶-۱۷-۱۸

پاداش

۱۹-۲۰-۲۱-۲۲

۳-۶.روایی و پایایی پرسشنامه
روایی به این معنی است که آیا ابزار تحقیق آنچه را که می بایست ، اندازه گیری کرده است یا خیر ؟ برای تعیین اعتبار (دقت) ابزار تحقیق در مورد ابزار اندازه گیری از روش های تست فنی یا ابزار های دقیق استفاده می شود که معمولا ً خطای اندازه گیری مشخص است . در مورد پرسشنامه این تحقیق از آلفای کرونباخ یا ضریب همبستگی بین سوالات مرتبط استفاده می شود.

پایایی یعنی تکرارپذیری نتایج اندازه گیری یعنی اگراندازه گیری تکرار شود همان نتایج قبلی بدست می آید.جهت روایی پرسشنامه از اعتبار صوری استفاده می کنیم. بدین منظور پرسشنامه مقدماتی در اختیارکارشناسان، مدیران و استاد راهنما قرار گرفته و آنان روایی پرسشنامه را تایید خواهند نمودند.
جهت سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. ۳۰ پرسشنامه بین پاسخگویان توزیع شد و ضریب پایایی کل پرسشنامه ۷۲% بدست آمد.
۳-۷.روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در فرایند تحقیق، پس از گردآوری داده‌ها، گام بعدی شامل تجزیه و تحلیل داده‌ها است.
برخی روش‌پژوهان، تجزیه ‌و تحلیل کمّی را به تحلیل توصیفی و تحلیل تبیینی (یا علّی) طبقه‌بندی کرده‌اند. در سطح تحلیل کمی توصیفی چگونگی توزیع داده‌های تجربی هر یک از متغیرهای مستقل و وابسته از طریق شاخص‌های آماری مناسب بیان می‌شود. در سطح تحلیل تبیینی با علت‌کاوی سروکار داریم و رابطه علّی میان متغیرها جستجو می‌شود. البته برخی دیگر، تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای را هم به انواع تجزیه و تحلیل کمّی اضافه کرده‌اند.
در کلیه‌ی مراحل تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSSکمک گرفته شد. همان طوریکه در فصل چهارم به تفصیل به‌این موضوع خواهیم پرداخت اطلاعات در دو بخش توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل می شود. در قسمت آمار توصیفی داده‌های بدست آمده به صورت جداول و نمودارهایی ارائه گردیده است.همچنین میانگین،درصد،فراوانی،انحراف استاندارد متغیرها را محاسبه می شود.برای تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق از روش های آماری زیر استفاده می شود:
آزمون همبستگی پیرسون
آزمون رگرسیون خطی
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل تحقیق
مقدمه
تجزیه و تحلیل داده ها برای بررسی صحت و سقم فرضیه برای هر نوع تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر اطلاعات جمع آوری شده از موضوع مورد تحقیق می باشد، تجزیه و تحلیل اطلاعات بعنوان بخشی از فرایند روش تحقیق علمی، یکی از پایه های اصلی هر مطالعه و پژوهش به شمار میرود که به وسیله آن کلیه فعالیتهای تحقیقی تا رسیدن به یک نتیجه، کنترل و هدایت میشوند. داده های خام با بهره گرفتن از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده کنندگان قرار می گیرند.
اطلاعات جمع آوری شده از طریق پرسشنامه مذکور، در محیط نرم افزاری SPSS با اعمال آزمونهای آماری مناسب با توجه به فرضیات تحقیق، تجزیه و تحلیل گردید و در این فصل نتایج گردآوری شده و تجزیه و تحلیل های صورت گرفته داده ها بر مبنای استنباط آماری و به کمک فنون آماری مناسب، به منظور تأیید یا رد فرضیه تحقیق ارائه میشود.
در این بخش به منظور توصیف ویژگیهای نمونه، ابتدا داده های جمع آوری شده با بهره گرفتن از شاخص های آمار توصیفی خلاصه و طبقه بندی می شود، سپس با بهره گرفتن از شاخص های آمار استنباطی به تأًیید یا رد فرضیات می پردازیم و از این طریق نتایج حاصله از مشاهدات نمونه انتخابی به جامعه تعمیم داده می شود.
۴-۱.آمار توصیفی
در این بخش از تجزیه و تحلیل آماری به بررسی چگونگی توزیع نمونه های آماری از حیث متغیرهایی همچون؛ جنسیت، سطح تحصیلات،سن و … می پردازیم.
۴-۱-۱.فراوانی جنس

درصد

فراوانی

جنس

۱۲.۶

۱۳

زن

۸۷.۴

۹۰

مرد

۱۰۰.۰

۱۰۳

ارزیابی(بازخورد گرفتن): ارزیابی به بازخورد روزانه عملکرد و مرور کردن های گاه به گاه گفته می شود. روند بازخورد مناسب به زیردست اجازه می دهد که پیوسته از چند و چون کار مطلع باشد(حقیقی، ۱۳۸۰). منظور از این نوع بازخورد، ارائه غیررسمی عملکرد روزانه خود به او و همچنین بازدیدهای رسمی دوره ای است.(رضاییان، ۱۳۷۳)
اعتبار کارکنان: این اصطلاح به مناسب بودن و حقوقی بودن تصمیم های مدیر در مورد نیروی انسانی اطلاق می شود. تصمیم های کارکنان باید به دلیل و مدرک همراه و بر خط مشی های عملکردگرا استوار باشد.(حقیقی، ۱۳۸۰)
تناسب عوامل محیطی: عوامل محیطی به عوامل خارجی گفته می شود که حتی با وجود توانایی، وضوح، حمایت و انگیزه برای شغل، بر عملکرد تأثیر می گذارند. عوامل محیطی عبارت اند از: رقابت، آیین نامه های دولتی، تدارکات و…(حقیقی، ۱۳۸۰)

۲-۸-۲-کیفیت ارتباط
کیفیت رابطه را می توان یک فراسازه در نظر گرفت که دارای چندین جزء تشکیل دهنده می باشد و بیانگر ماهیت کلی روابط میان سازمان و مشتریانش می باشد(هنیگ،۲۰۰۲). در واقع کیفیت رابطه را می توان به عنوان مجموعه ارزش های ناملموس تعریف کرد که تقویت کننده محصولات و خدمات بوده و منجر به برقراری مبادله مورد انتظار میان فروشنده و خریدار خواهد شد(لویت،۱۹۸۶).
۲-۸-۲-۱-مفهوم کیفیت ارتباط
این واژه بیانگر انتظارات مشتری از این است که کل رابطه چگونه به خوبی می تواند برآورده کننده انتظارات، پیش بینی ها، اهداف و تمایلات مشتری در کل رابطه باشد(جارولین،۱۹۹۶). در ارتباط با اهمیت کیفیت رابطه، این مفهوم کاملاً از کیفیت خدمات مجزا می باشد و کیفیت رابطه پیش بینی کننده بهتری از کیفیت خدمات در مورد تمایلات رفتاری مصرف کننده می باشد(روبرت،۲۰۰۳). دو جنبه برای کیفیت رابطه در زمینه خدمات شناسایی شده است که شامل روابط حرفه ای و روابط اجتماعی می باشد. روابط حرفه ای بیانگر شایستگی ارائه دهنده خدمات بوده در حالی که روابط اجتماعی بیانگر کارآمدی تعامل متقابل ارائه دهنده خدمات با مشتری می باشد(گامسون،۱۹۸۷).
۲-۸-۲-۲-عوامل تأثیرگذار بر کیفیت ارتباط
اعتماد اولین عامل تأثیر گذار بر کیفیت رابطه می باشد. اعتماد در واقع مهمترین عنصر در تشکیل و استمرار یک رابطه می باشد(هسیح،۲۰۰۲). اعتماد به عنوان اعتقاد یک طرف رابطه به قابل اتکا بودن گفته ها و تعهدات طرف دیگر رابطه تعریف شده است(سین،۲۰۰۲). اعتماد بین طرف های تجاری از طریق ارزش های مشترک و عدم مبادرت به رفتارهای فرصت طلبانه افزایش خواهد یافت و رابطه ای که دارای مشخصه اعتماد باشد برای طرف های تجاری به قدری ارزشمند است که انها را را متعهد به ادامه رابطه می کند(مورگان،۱۹۹۴). همچنین سطوح بالاتری از اعتماد میان خریدار و فروشنده احتمال استمرار رابطه را افزایش می دهد(سین،۲۰۰۲).
دومین متغیر تأثیرگذار بر کیفیت رابطه تعهد می باشد. تعهد به رابطه را تمایل پایدار شرکای تجاری به حفظ روابط ارزشمند تعریف کرده اند و اعتقاد بر این است که تعهد زمانی شکل خواهد گرفت که یکی از طرفین رابطه به اهمیت رابطه اعتقاد داشته باشد، و برای حفظ یا ارتقاء رابطه حداکثر تلاش خود را بنماید(واسودوان،۲۰۰۶). هنگامی که طرف های تجاری متعهد به همدیگر باشند، تمایل بیشتری به همکاری، برآوردن نیازمندی های طرف مقابل، به اشتراک گذاری اطلاعات و حل مشترک مشکلات خواهند داشت(اندرسون،۱۹۹۴).
سومین متغیر مؤثر در کیفیت رابطه ارتباطات با مشتریان می باشد که به عنوان فرایند مبادله و تسهیم اطلاعات معتبر و به موقع به صورت رسمی یا غیررسمی بین طرفین یک رابطه تعریف شده است(اندرسون،۱۹۹۴). ارتباطات در بازاریابی ابزاری برای اطلاعات می باشد، اطلاعاتی که بتوان به آن اعتماد کرد، ارائه اطلاعات هنگام بروز مشکل، ارائه اطلاعات درمورد مشکلات کیفیت و انجام تعهدات. وظیفه شرکت در هنگام برقراری ارتباط با مشتریان، ایجاد آگاهی و ترجیح در مشتریان از طریق تبلیغ و اطلاع رسانی در مورد کیفیت، ارزش های شرکت، عملکرد محصول و دیگر ویژگی هایی که مشتریان علاقه مند را به تصمیم خرید تشویق می کند. ارتباطات همچنین مشتریان را در مورد اقدامات شرکت برای رفع منابع نارضایتی آنها آگاه می سازد و در نهایت ارتباط اثربخش بین سازمان و مشتریانش به روابط بهتر منجر می گردد که در نتیجه به وفاداری مشتریان منجر خواهد شد. تخصص شرکت در ارائه خدمات به مشتریان به عنوان چهارمین متغیر تأثیرگذار بر کیفیت رابطه می باشد.(سوینی،۲۰۰۸) شایستگی سازمان نیز از عوامل مؤثر بر موفقیت استراتژی بازاریابی رابطه مند معرفی شده است. شایستگی از قبیل شایستگی مرتبط با بازار، شایستگی مرتبط با مدیریت رابطه و شایستگی مرتبط با ائتلاف. از آنجایی که تمامی روابط احتمالی میان سازمان با مشتریانش سودمند نیست، لذا سازمان می بایست این توانایی را داشته باشد که تمامی روابط خود با مشتریانش را به خوبی مدیریت کند.(هانت،۲۰۰۶)
۲-۹-پیشینه داخلی
پورسلیمانی و همکارانش در مقاله ای با عنوان عملکرد زنجیره تأمین صنایع پتروشیمی، بر اساس مدل ارزیابی عملکرد بهاتناگار و اس سوهال، عوامل کیفی مؤثر بر عملکرد زنجیره تأمین صنایع پتروشیمی از قبیل مکان یابی تولید، عدم اطمینان زنجیره تأمین و اقدامات ساخت و تولید را بررسی کرده اند و پس از آن راهکارهایی جهت بهبود عملکرد آن ارائه نموده اند. اطلاعات موردنیاز تحقیق را از طریق پرسشنامه جمع آوری و جهت آزمون فرضیه های تحقیق از روش آماری رگرسیون استفاده کرده اند. و به این نتیجه دست یافته اند که عملکرد زنجیره تأمین صتعن پتروشیمی تحت تأثیر عوامل مکان یابی تولید، عدم اطمینان زنجیره تأمین و اقدامات ساخت و تولید قرار دارد.
هدف محمودی و همکارانش در مقاله ای با عنوان بررسی تأثیر گردش اطلاعات بر مدل زنجیره تأمین ساخت طبق سفارش مبتنی بر رویکرد سیستم های پویا ارائه یک چهارچوب برای شبیه سازی عملیات زنجیره تأمین با یک پیچیدگی متوسط و با رویکرد سیستم های پویا بوده است. مدل ارائه شده در مقاله شان دارای چهار سطح با محوریت تولیدکننده و با سیستم ساخت طبق سفارش است که هدف مدل سازی شبکه زنجیره تأمین و به دست آوردن پاسخ درست به رفتار آن با یکپارچه نمودن سیستم گردش اطلاعات بوده است. همچنین عملکرد سیستم با توجه به شرایط اولیه، تحت چهار سناریوی متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. معیارهای عملکردی محاسبه شده در این مقاله شامل میزان موجودی، میزان ذخیره اطمینان، کمبود و میزان رضایت مشتری برای هر چهار رده زنجیره تأمین می باشد. تحلیل رفتار مدل در مدل پایه و سناریوهای مختلف در طول یک سال با بهره گرفتن از شبیه سازی انجام داده اند که به این نتیجه دست یافته اند که سیستم گردش اطلاعات یکپارچه می تواند با کاهش ذخیره اطمینان درصد رضایت مندی مشتری را در سطح بالایی حفظ نماید.
جوادیان و همکارانش به مقاله ای با عنوان شناسایی عوامل مؤثر بر عملکرد زنجیره تأمین و بهبود آن با بهره گرفتن از روش پویایی های سیستم: شرکت داروگر، پرداخته اند. هدفشان بررسی و بهبود برخی رفتارهای نامطلوب در زنجیره تأمین با بهره گرفتن از تکنیک پویایی شناسی سیستم بوده است. مورد مطالعاتی این تحقیق یک زنجیره تأمین که کار تولید و توزیع محصولات بهداشتی را با مرکزیت شرکت داروگر انجام می دهد می باشد. ایشان پس از مطالعه و شناسایی اجزا و متغیرهای زنجیره، و شبیه سازی با ارائه فرضیه دینامیکی، مدل ها را با روش های شناخته شده مدل های پویایی شناسی سیستم و روش های آماری، آزمون کرده اند. زمانی که عوامل اصلی مؤثر بر رفتار کل سیستم و روابط بین آنها شناخته شد و صحت عملکرد مدل تأیید شد، آنها سه سیاست با توجه به شاخص های شناخته شده ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین پیشنهاد و در مدل اجرا کردند. سیاست ها عبارت بودند از: کاهش میزان فروش از دست رفته، کاهش میزان موجودی و دریافت اطلاعات صحیح، که اجرای آنها موجب بهبود شاخص ها شد. نتیجه این تحقیق توانا ساختن در پیش بینی نتایج قبل از هرگونه تغییر در متغیرها، ارتباط ها و یا ساختار زنجیره است که با توجه به پیچیده بودن زنجیره تأمین اهمیت زیادی دارد.
رمضانیان و همکارانش به مقاله ای با عنوان برخورد با پیچیدگی زنجیره تأمین با بهره گرفتن از رویکرد فرایند تفکر تئوری محدودیت ها، پرداخته اند. آنها تلاشی در معرفی و به کارگیری روشی کارا و اثربخش برای شناسایی و برخورد با پیچیدگی های زنجیره تأمین داشته اند. این روش بر اصول سیستمی تئوری محدودیت ها استوار بوده است. تحقیق ایشان نشان می دهد چگونه یک مدیر می تواند از نمودارهای منطقی فرایند تفکر تئوری محدودیت ها برای شناسایی و برخورد با عوامل ریشه ای پیچیدگی زنجیره تأمین استفاده کند. این رویکرد در یک شرکت بزرگ تولیدکننده کاغذ پیاده سازی شده است. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه گردآوری شده و با روشی منطقی، گام به گام و به صورت تعاملی، یعنی با نظرخواهی از کارشناسان و مدیران ارشد زنجیره تأمین شرکت تحلیل شده است. در این راستا سه گام، یعنی ترسیم نقشه اهداف واسطه، درخت واقعیت جاری، و نمودار رفع تناقض ها مورد استفاده قرار گرفته اند. نتایج نشان داده که نمودارهای منطقی به میزان بسیار زیادی در شناسایی پیچیدگی های زنجیره تأمین و ریشه یابی آن ها مفید می باشد.
نیلی پور و همکارانش در مقاله ای تحت عنوان بهینه سازی کاربرد فناوری اطلاعات در مدیریت زنجیره تأمین و بازاریابی محصولات هوایی به روش AHP، معیارهای اصلی زنجیره تأمین و گزینه های فناوری اطلاعات شرکت ها و تعامل مؤثر آن ها بر یکدیگر، و اولویت های تأثیر فناوری اطلاعات بر مدیریت زنجیره تأمین را معرفی کرده اند. این مقاله در یک شرکت هوایی و با بهره گیری از کارشناسان و مدیران بخش های آماد و بازرگانی، برنامه ریزی و کنترل تولید، رایانه و برون سپاری و با بهره گرفتن از پرسشنامه و روش مقایسات زوجی تهیه شده و در نهایت اینگونه نتیجه گیری شده که کلیه معیارهای اصلی شناسایی شده زنجیره تأمین و فناوری اطلاعات بر یکدیگر تأثیر دارند. لذا منابع انسانی آموزش دیده در زمینه IT، حمایت مدیران ارشد، وجود زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری، تجارت الکترونیک و مبادله الکترونیکی داده ها با شرکای تجاری، باید به ترتیب و به عنوان الگوی بهینه سازی کاربرد فناوری اطلاعات در مدیریت زنجیره تأمین مد نظر قرار گیرد.
محمدی و همکارانش در مقاله ای به بررسی تأثیر فناوری اطلاعات برقابلیت ها و عملکرد زنجیره تأمین پرداخته اند. که در این مقاله مطالعه چندموردی، شرکت های لبنیاتی استان فارس را در نطر گرفته اند. در این پژوهش در مجموع ابزارهای فناوری اطلاعات، سیستم ارتباطات زنجیره تأمین، تبادل الکترونیکی اطلاعات، پست الکترونیک، بارکد و شناسایی بسامد رادیویی، و در زمینه قابلیت های زنجیره تأمین چهار بعد مبادله اطلاعات، هماهنگی، یکپارچه سازی فعالیت ها، واکنش پذیری زنجیره تأمین و در رابطه با عملکرد زنجیره تأمین دو متغیر عملکرد، شامل عملکرد بازاریابی و فروش و عملکرد مالی بررسی شده اند. و به این نتایج دست یافته اند که بر اساس مدل فرآیندی پژوهش، استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات(IT) بر قابلیت های زنجیره تأمین تأثیر گذارده و به دنبال آن عملکرد زنجیره تأمین نیز تحت تأثیر قرار می گیرد.
شاهرودی و همکارش در مقاله ای تأثیر عوامل ساختاری زنجیره تأمین روی عملکرد شرکت را بررسی کرده اند. آنها در این تحقیق تأثیر ۷ عامل ساختاری زنجیره تأمین را که شامل مشتری مداری، مدیریت راهبردی، مدیریت منابع انسانی، کیفیت داده و گزارش، مدیریت تأمین کننده، مدیریت فرایند و مدیریت طراحی می باشد را روی ۳ سطح عملکرد شرکت که شامل عملکرد عملیاتی، عملکرد مالی و رضایت مشتری می باشد را مورد بررسی قرار داده اند. جامعه آماری تحقیق محدود و شرکت های موجود در صنعت خودرو و نمونه آماری تحقیق مدیران و کارشناسان این شرکت ها می باشند. نتایج تحقیق نشان داده که مدیریت ارتباط با مشتری- شرکت- تأمین کننده خارجی روی عوامل متنی داخلی شرکت و در نهایت روی عملکرد عملیاتی شرکت تأثیرگذار است و به طور غیرمستقیم رضایت مشتری و عملکرد مالی را افزایش می دهد.
۲-۱۰-پیشینه خارجی
یو و همکاران او در پژوهشی به بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر قابلیت های زنجیره تأمین و عملکرد شرکت پرداختند. یافته ها نشان دادند، قرارگیری فناوری اطلاعات در سیستم ارتباطات زنجیره تأمین می تواند به ایجاد قابلیت های بهتر در زنجیره تأمین در زمینه هایی مانند تبادل اطلاعات، هماهنگی، یکپارچه سازی فعالیت ها و حساسیت(تأثیرپذیری) زنجیره تأمین منجر شود. همچنین نتایج نشان دادند قابلیت های زنجیره تأمین یک نقش میانی(واسطه ای) بین منابع مربوط به فناوری اطلاعات و عملکرد شرکت ایفا می کنند. به بیان دیگر بهبود قابلیت های زنجیره تأمین از طریق فناوری اطلاعات می تواند یک تأثیر مستقیم و مثبت بر عملکرد بازاریابی و فروش شرکت و نیز بر عملکرد مالی شرکت داشته باشد.
شانگ لی و همکارانش در مقاله ای تاثیر شیوه های مدیریت زنجیره تامین در مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی را بررسی کرده اند. آنها در این پژوهش به مفهوم و توسعه پنج بعد از عملکرد SCM (همکاری با منبع استراتژیک، ارتباط با مشتری، سطح به اشتراک گذاری اطلاعات، کیفیت به اشتراک گذاری اطلاعات، و به تعویق افتادن) و آزمون رابطه بین شیوه های SCM، مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی پرداخته اند. نتایج نشان داده که سطح بالایی از عملکرد SCM می تواند به افزایش مزیت رقابتی و بهبود عملکرد سازمان منجر شود. همچنین، مزیت رقابتی تاثیر مستقیم و مثبت بر عملکرد سازمانی دارد.
لئو آر به مقاله ای با عنوان بررسی مدیران از ارتباط بین استفاده از فناوری در زنجیره تامین و عرضه عملکرد زنجیره، پرداخته است. در این مقاله تأثیر تعدیل نوآوری فرایند، کیفیت همکاری و عدم اطمینان در رابطه بین استفاده از فناوری در زنجیره تامین و اثر آنها بر عملکرد زنجیره تامین مورد بررسی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داده است که اثر استفاده از فناوری در زنجیره تامین بر ​​عملکرد آن توسط فرایند نوآوری، کیفیت همکاری و عدم اطمینان رقابتی تعدیل شده است. علاوه بر این، کیفیت مشارکت تنها متغیری است که تاثیر مستقیم بر عملکرد زنجیره تامین داشته است.
سزن به بررسی آثار نسبی طراحی، یکپارچه سازی و تسهیم اطلاعات بر کارایی زنجیره تأمین به صورت تجربی پرداخت. بررسی داده ها نشان داد، یکپارچه سازی و تسهیم اطلاعات، روش هایی مطمئن برای افزایش کارایی در زنجیره های تأمین هستند. همچنین طراحی یک زنجیره تأمین نیز نقشی مهم در دستیابی به سطوح مطلوب کارایی دارد.
مینگ لنگ و همکارانش در مقاله ای با عنوان فناوری اطلاعات در مدیریت زنجیره تأمین، به اثبات تأثیر فناوری اطلاعات بر مدیریت زنجیره تأمین پرداخته اند. در این مقاله ضوابط شامل برنامه های کاربردی از فناوری اطلاعات برای دستیابی به عملکرد بالای شرکت است. که عملکرد را شامل عملکرد مالی، عملکرد بازاریابی و رضایت مشتری در نظر گرفته اند. از روش DEMATEL فازی استفاده کرده اند. و به این نتیجه رسیدند که همه ی ضوابط رابطه متقابلی با هم دارند. و پیشرفت فناوری اطلاعات منجر به بهبودی عملکرد مالی، بازاریابی و رضایت مشتری می شود.
شارون و همکارش به مقاله ای با عنوان تأثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تأمین و عملکرد شرکت پرداخته اند. آنها در این مطالعه به بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تأمین که توسط توانایی احساس و پاسخگویی به تغییرات بازار اندازه گیری می شود و تأثیر چابکی زنجیره تأمین بر عملکرد شرکت پرداخته اند. نتایج در این تحقیق نشان داده که فناوری اطلاعات توانایی زنجیره تأمین را در درک تغیرات بازار به وسیله در دسترس بودن و به هنگام بودن جریان اطلاعات در میان اعضای زنجیره بهبود می بخشد و همچنین توانایی زنجیره تأمین در پاسخ به تغییرات از طریق کاهش هزینه و بهبود کیفیت و به موقع بودن و اجرای برنامه های هماهنگ برای پاسخ به تغییرات در سراسر زنجیره افزایش می دهد. و همپنین افزایش چابکی زنجیره تأمین تأثیر مثبت بر فروش شرکت، سهم بازار، سود دهی و رضایت مشتری دارد.
فصل سوم:
روش شناسی تحقیق
۳-۱-مقدمه
پایه ی هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می رود.(خاکی،۱۳۷۸) روش تحقیق هدایت گر جستجوهای علمی در جهت دستیابی به حقیقت است(شاه ویسی، ۱۳۸۹). انجام هر تحقیق در واقع پیدا کردن راه حل مشکل یا مسئله ای می باشد که محقق با جستجو و جمع آوری اطلاعات در ارتباط با مسئله مورد نظر و تجزیه و تحلیل آن در پی حل مشکل است. هدف از انتخاب روش تحقیق این است که محقق مشخص نماید با بهره گرفتن از چه روشی می تواند دقیق و آسان به نتایج پرسش ها و فرضیات تحقیق برسد.(امیری،۱۳۹۱)
فصل سوم به بررسی روش اجرای تحقیق مربوط می شود. ابتدا نوع تحقیق از نظرروش شناسی مشخص شده است و سپس جامعه آماری و مشخصات آن، حجم نمونه مورد نیاز و روش نمونه گیری، روش جمع آوری داده ها و پایایی و روایی ابزار و همچنین روش آماری مورد استفاده دراین تحقیق به طور مفصل شرح داده شده است.
۳-۲-روش شناسی
از یک منظر، روش شناسی، مطالعه منظم و منطقی اصولی است که کاوش علمی را راهبری می کند. از این دیدگاه، روش شناسی به عنوان شاخه ای از منطق و یا حتی فلسفه است. دیدگاهی دیگر روش شناسی را از علم می داند. در مقابل تاکوت پارسونز معتقد است که روش شناسی در اصل با روش های پژوهش تجربی نظیر آمار شناسی مطالعه موردی، مصاحبه و غیره سر و کار ندارد، بلکه ملاحظه زمینه های کلی برای اعتبار کار علمی است. روش شناسی نه دقیقاً یک روش فلسفی و نه دقیقاً رشته ای علمی است.(ساروخانی، ۱۳۸۴)
روش شناسی تعیین حدود و معیارهای است که می بایست در فرایند پژوهش علمی مورد توجه قرار گیرد. (ازکیا و دربان آستانه، ۱۳۸۲) در عرف دانش، روش را مجموعه شیوه ها و تدابیری دانسته اند که برای شناخت حقیقت و احتراز از لغزش به کار برده می شود. به طور دقیق تر روش به سه چیز اطلاق می شود:
مجموعه راه هایی که انسان را به کشف مجهولات و حل مشکلات هدایت می کنند.
مجموعه قواعدی که هنگام بررسی و پژوهش واقعیات باید به کار روند.
مجموعه ابزار یا فنونی که انسان را از مجهولات به معلومات راهبری می نمایند.
مشاهده می شود که روش لازمه دانش است و هیچ دانشی بدون روش قابل تصور نیست.(ساروخانی، ۱۳۸۴)
هر پژوهش فعالیتی نظام مند است که طی آن دانش گسترش و وضعیتی توصیف و تبیین میگردد و در نهایت مسأله و شکل خاصی راه حل جویی می شود با توجه به اینکه هر تحقیق با یک مسأله و هدف خاص آغاز می شود، لذا بر پایه مساله های مطرح شده و هدفی که از تحقیق دنبال می کند تحقیقات را طبقه بندی و انواع آن را از همدیگر بازشناسی می کند (خاکی، ۱۳۷۸)
۳-۲-۱-روش پژوهش بر حسب هدف
این پژوهش از منظر هدف پژوهش، پژوهشی کاربردی می باشد. که هدف آن بررسی تأثیر تغییرات فرایند زنجیره تأمین فعال در بخش فناوری اطلاعات بر نتایج فرایند و کار در شرکت پتروشیمی ایلام می باشد.
پژوهش کاربردی، تلاشی برای یافتن پاسخی برای حل یک معضل و مشکل عملی است که در دنیای واقعی وجود دارد. در حوزه های مختلف علوم تعاریفی متعدد از این نوع پژوهش به شرح زیر ارائه شده است:
پژوهش کاربردی به مجموعه ای از فعالیت ها به منظور کسب دانش فنی مربوط با اهداف علمی و کاربردهای علمی اطلاق می گردد.
پژوهش های کاربردی به هر نوع کاوش اصیل به منظور کسب دانش علمی و فنی جدید که برای آن کار ویژه ای در نظر گرفته شود، اطلاق می گردد.
پژوهش های کاربردی، پژوهش هایی است که انتظارات عملی و کاربردی خاصی در کوتاه مدت برای نتایج حاصل از آن در نظر گرفته شود.(طبیبی و همکاران، ۱۳۹۲)