۲-۲-۴ شاخص هزینه منابع داخلی
در این روش، هدف این است که با بکارگیری منابع داخلی، بیشترین سود اجتماعی نصیب کشور شود. برای هر گزینه تولید، جهت کاراترین شکل استفاده از منابع داخلی، دو شرط وجود دارد: اولاً، هزینه ارزی محصول تولیدی داخلی، باید کمتر از هزینه واردکردن آن از خارج باشد. ثانیاً، خالص نرخ ارز به دست آمده از تولید محصول مورد نظر، باید بیشتر از خالص عواید اقتصادی چشم پوشی از سایر محصولهایی باشد که با بکارگیری همان مقدار از منابع داخلی می‌توانست تولید شود که به آن هزینه فرصت منابع داخلی گفته می‌شود.

هزینه منابع داخلی عبارت از اندازه‌گیری هزینه عوامل تولید و نهادهای خارجی و داخل بکار گرفته شده برای تولید کالای خاص بر حسب قیمت‌های بین‌المللی است. به عبارت دیگر، هزینه واقعی کسب یک واحد ارز بر اثر تولید یک واحد کالا بر حسب پول داخل است. به طوری که هرگاه هزینه منابع داخلی تولید یک واحد محصول کمتر از قیمت سایه‌ای ارز باشد، کشور در تولید آن محصول دارای مزیت بوده و بیشتر بودن هزینه مذکور در مقایسه با نرخ ارز بیانگر آن است که منابع لازم برای تولید و فعالیت مورد نظر می‌تواند در بخش دیگری از اقتصاد ملی به شکلی سودآورتر مورد استفاده قرار گیرد. هزینه منابع داخلی برای کسب هزینه منابع داخلی برای کسب محصول مورد نظر به صورت زیر بیان می‌شود (برونو ۱۹۷۲ و لی ۱۹۹۵)
(۲-۳)
بطوریکه:
G: هزینه کل نهاده‌های داخلی تولید به قیمت سایه‌ای در واحد سطح
E: درآمد حاصله بر حسب قیمت‌های سایهای در واحد سطح
F: هزینه کل نهاده‌های قابل تجارت بر حسب قیمت‌های سایه‌ای در واحد سطح
a_ij: میزان نهاده i ام بکار گرفته شده جهت تولید محصول j ام در واحد سطح
g_j: قیمت سایه‌ای هر واحد نهاده i ام
b_j: مقدار محصول به دست آمده در واحد سطح
e_i: قیمت سایه‌ای هر واحد محصول به دست آمده در واحد سطح
C_hj: میزان نهاده h ام به کار گرفته شده جهت تولید محصول j ام در واحد سطح که قابل تجارت است.
f_h: قیمت سایه‌ای هر واحد نهاده h ام
به منظور محاسبه مزیت نسبی با بهره گرفتن از شاخص یاد شده، محاسبه قیمت سایه‌ای نهاده‌های بکار رفته در تولید محصولات و قیمت سایه‌ای محصولات و نرخ ارز الزامی است. چرا که در کشورهای در حال توسعه به دلیل نبود بازار رقابت کامل، نابرابری در توزیع درآمد، نبود یکپارچگی و انسجام کامل در بازارهای سرمایه، بالا بودن نرخ تورم، پایین‌تر بودن نرخ بهره رسمی در بازار سرمایه نسبت به بازار سیاه و عدم تعادل در تراز پرداخت‌های خارجی، محاسبه قیمت سایه‌ای الزامی است.
همانطور که گفته شد، نسبت DRC می‌تواند بر مزیتهای نسبی میان فعالیتها دلالت کند. اگر محصولی دارای DRC برابر با یک باشد، آن فعالیت به ارزش یک دلار از منابع را برای تولید محصولی صرف میکند که می‌تواند در بازارهای بین المللی با یک دلار خریداری شود. در نتیجه، نسبت DRC کمتر از یک، فعالیتهایی را نشان می‌دهد که کشور در آن‌ها از مزیت رقابتی برخوردار است در حالی که آن فعالیتهایی که DRC آن‌ها بزرگ‌تر از یک باشد به عنوان عدم مزیت رقابتی تفسیر میشوند.
هرچه نسبت DRC بالاتر باشد، نشان می‌دهد که این محصول منابع داخلی بیشتری را به عنوان هزینه استفاده کرده است. همچنین DRC را به عنوان هزینه پس‌انداز ارز خارجی (از طریق جایگزینی واردات) و یا هزینه کسب ارز خارجی(از طریق صادرات) نیز می‌توان تلقی کرد.
۲-۲-۵ شاخص لایزنر
اولین بار لایزنر^[۱۱]، مزیت نسبی صادراتی را در مقالهای در سال ۱۹۵۸ اندازه گیری نمود. اما شکل تکامل‌یافته‌تر این شاخص که یک معیار مهم در تجارت بین‌الملل هست، توسط بالاسا^[۱۲] ارائه گردید. در نهایت والراس شکل تکامل یافته شاخص بالاسا را ارائه داد. این شاخص در زمینه مزیت نسبی یک کشور در صادرات یک کالای معین است. به همین دلیل این شاخص در ادبیات مربوط به تجارت بین‌الملل به شاخص تخصص تجارت و صادرات بالاسا معروف است. شاخص فوق به صورت زیر تعریف میشود:
(۲-۴) RCA= 
به عبارت دیگر، شاخص مزیت نسبی آشکارشده از تقسیم سهم صادرات کالای X در کشور به سهم صادرات کالای فوق در جهان که همگی مثبت هستند حاصل میشود بنابراین مقدار RCA برای کل صادرات جهان به دست میآید. با توجه به اینکه اجزای تشکیل دهنده شاخص عددی این شاخص بین صفر و بینهایت تغییر میکند، براساس اطلاعات مربوط به شاخص فوق چنانچه مقدار عددی این شاخص در مورد کالاهایی بزرگ‌تر از یک باشد، گفته میشود که کشور مورد نظر در صادرات آن کالا از مزیت نسبی برخوردار هست. البته هرچه مقدار این شاخص بزرگ‌تر باشد اولویت و مزیت نسبی یا رقابتی بیشتر آن کالاها را برای کشور مورد نظر نشان میدهد. در مقابل، چنانچه شاخص فوق برای برخی از کالاها کمتر از یک باشد، در این صورت کشور مورد نظر در زمینه صادرات این نوع کالاها از مزیت نسبی برخوردار نیست. این است که دامنه تغییرات آن بسیار زیاد است.
لازم به توضیح است که یکی از معایب مهم این شاخص این است که شدت و درجه مزیت نسبی را به‌خوبی نشان نمیدهد. برای رفع مشکل فوق، شاخص فوق را می‌توان با یک تبدیل یکنواخت به شاخص قرینه و یا نرمال شده تبدیل نمود (رحیم زاده، ۱۳۷۷، ص ۱۱۵-۱۱۳).
۲-۲-۶ شاخص تکامل یافته بالاسا
در سال ۱۹۹۱، توماس والراس^[۱۳] ضمن اشاره به شاخصهای لیزنر و بالاسا، آن‌ها را دارای محدودیت دانسته و اظهار کرد که این شاخصها بیشتر بر تولید و صادرات کشورهای پیشرفته تمرکز داشته و از کشورهای کمتر توسعه‌یافته و دارای اقتصاد متکی بر کشاورزی و خدمات صحبتی به میان نیاورده است. والراس معتقد بود به راحتی می‌توان با لحاظ کردن همه کشورها و کالاهای تجاری، معیار بالاسا را برای منعکس کردن مزیت
نسبی جهانی گسترش داد. به این ترتیب، شاخص بالاسا به صورت زیر تکمیل و ارائه شد :
(۲-۶) RCAⁱ_a= (xⁱ_a/xⁱ) / (Y^w_a/Y^w)
که در آن:
:ارزش صادرات کالای  (تولیدی یا غیر تولیدی) در کشور  ،
:ارزش کل صادرات کشور  ،
:ارزش صادرات کالای  در جهان،
: ارزش کل صادرات جهان.
بنابراین دراین شاخص،  معرف کشور مورد بررسی،  معرف کالای مورد بررسی و  بیانگر جهان است. با بهره گرفتن از این شاخص، میتوان مزیت نسبی را برای همهی کشورها و همه کالاهای تجاری محاسبه نمود. در این مورد سه حالت پیش میآید :
هنگامی که  است: نشان دهنده وجود مزیت نسبی در صادرات کالای  برای کشور  است.
هنگامی که  است: برعدم وجود مزیت نسبی در صادرات کالای  برای کشور  دلالت دارد.
هنگامی که  است: بیانگر آن است که کشور  هیچگونه برتری یا عدم برتری نسبت به کشورهای دیگر جهان در صادرات کالای  ندارد(رحیم زاده، ۱۳۷۷، ص ۱۱۵-۱۱۳).
۲-۲-۷ شاخص مزیت نسبی آشکارشده متقارن (SRCA^[14])
نامتقارن بودن شاخص مزیت نسبی آشکارشده، یکی از نقاط ضعف این شاخص به شمار میرود؛ بدین معنا که نبود مزیت نسبی یک محصول، در محدوده صفر تا یک نشان داده میشود. در حالی که وجود مزیت نسبی در محدوده یک تا بینهایت بیان میگردد. برای رفع این مشکل، شکل متقارن یا نرمال شدهای از این شاخص توسط براسیلی^[۱۵] و همکارانش ارائه شده است:
(۲-۳)
شاخص مزیت نسبی آشکار شده متقارن مقادیر بین ۱- تا۱+ را به خود میگیرد. چنان چه  بزرگتر از یک باشد، در این صورت  بین صفر و یک خواهد بود. در صورتی که  کوچکتر از یک باشد،  عددی منفی بین صفر تا ۱- خواهد بود. به دلیل دامنه محدود شاخص تعدیل شده فوق، که هرچه  به ۱+ نزدیکتر شود در این صورت مزیت نسبی بیشتر می شود و در عوض هر چه از صفر به سمت ۱- میل کند، میتوان نتیجه گرفت که عدم مزیت نسبی تشدید میشود (سلامی و پیش بهار، ۱۳۸۰، ص ۷۲-۷۱)..
۲-۳ برنامه ریزی منطقهای و آمایش سرزمین
یکی از مسائل مهم و کلیدی که در کنار برنامه‌ریزی‌های کلان و بخشی باید به طور مستقل به آن پرداخته شود، برنامه ریزی آمایش سرزمین و برنامه ریزی منطقهای است. برنامه ریزی آمایش سرزمین، روند جامعی از برنامه ریزی منطقهای ارائه میدهد. این شکل از برنامه ریزی برای به کارگیری برنامه ریزی منطقهای در سطح یک کشور بهترین مکمل برای برنامه ریزی کلان و بخشی است. برنامه ریزی آمایش سرزمین چون با دیدی وسیع و همه‌جانبه به فضای ملی نگاه می‌کند، کلیه مناطق کشور را از جهات مختلف مورد مطالعه و شناسایی قرار می‌دهد. تا براساس توانمندی‌ها، قابلیت‌ها و استعدادهای هر منطقه با توجه به یکنواختی و هماهنگی اثرات نتایج عملکردهای آن‌ها در سطح ملی، نقش و مسئولیت خاص به مناطق مختلف کشور محول شود. مهم‌ترین خصوصیات آمایش سرزمین، جامع‌نگری، دوراندیشی، کل‌گرایی، کیفیت گرایی و سازمان‌دهی فضای کشور است. هدف آمایش سرزمین، توزیع بهینه جمعیت و فعالیت در سرزمین است، به گونه‌ای که هر منطقه متناسب با قابلیت‌ها، نیازها و موقعیت خود از طیف مناسبی از فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی برخوردار باشد و جمعیتی متناسب با توان و ظرفیت اقتصادی خود بپذیرد. به عبارت دیگر، هدف کلی آمایش سرزمین، سازمان‌دهی فضا به منظور بهره‌وری مطلوب از سرزمین در چارچوب منافع ملی است. آمایش سرزمین زیربنای امر سازمان‌دهی توسعه منطقهای و به بیانی دیگر ابزار اصلی برنامه ریزی و تصمیم‌گیری‌های منطقه‌ای و ملی است. آمایش سرزمین، زمینه اصلی تهیه برنامههای توسعه اقتصادی - اجتماعی منطقه‌ای را فراهم می‌آورد و ابزار اصلی تلفیق برنامهریزیهای اقتصادی و اجتماعی با برنامه‎ ریزی‎های فیزیکی و فضایی خواهد بود. از آنجا که برای تحقق اهداف توسعه همه منابع اجتماعی اعم از منابع انسانی، اقتصادی، منبع فضایی و محیطی باید به کار گرفته شود و به کارگیری آنان مستلزم برنامه ریزی است بنابراین آمایش سرزمین مبنای طرح‌ها و برنامههای جامع توسعه بوده و پیونددهنده برنامهریزیهای اقتصادی، اجتماعی و فضایی و یا مجموع آنان در قالب برنامه ریزی جامع و در مقیاس ملی و منطقهای میباشد.
تفاوت مهم رویکرد آمایش سرزمین و برنامه ریزی فضایی را می‌توان در مقوله جامع‌نگری دانست. زیرا دورنگری و کلگرایی در هر دو می‌تواند مورد نظر باشد، لیکن جامع‌نگری مهم‌ترین وجه افتراق آمایش سرزمین و برنامه ریزی فضایی است. زیرا اگر برنامه ریزی فضایی ناظر بر تعیین رابطه بین فعالیت و فضا باشد، زمانی که این رابطه نتیجه یک فرایند جامع نگرانه به معنای در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ارتباطات لازم با سایر فعالیت‌ها باشد، برنامه ریزی فضایی در حد آمایش سرزمین صورت گرفته است.
برای درک بهتر این برداشت می‌توان گفت در برنامه ریزی فضایی برای یک فعالیت مشخص الزاماً نحوه توزیع آن فعالیت در قلمرو، موضوع اصلی و محور توجه برنامه ریزی است و پرداختن به جوانب غیر مرتبط با فعالیت، مورد توجه کافی قرار نمی‌گیرد. آمایش سرزمین نوعی برنامه ریزی فضایی است که اولاً متکی به یک نظریه توسعه مشخص است و ثانیاً با ملاحظات جامع‌تری به انتخاب‌های همزمان توزیع جغرافیایی چند فعالیت می‌پردازد. در صورتی که برنامه ریزی فضایی اولاً مستقل از یک نظریه توسعه مشخص می‌تواند همواره موضوعیت یابد و ثانیاً امر توزیع جغرافیایی یک یا چند فعالیت را با ملاحظات محدودتری انجام میشود. (وردینژاد، ۱۳۸۷).
۲-۳-۱ تاریخچه برنامه ریزی در ایران
نخستین بار در فروردین سال ۱۳۱۶ با پیشنهاد اداره کل تجارت، شورایی به نام شورای اقتصادی تشکیل شد. این شورا تهیه یک نقشه عمومی اقتصادی را لازم تشخیص داد و قرار شد کمیسیون دائمی بدین منظور آغاز به کار کند. این کمیسیون در زمینه اصلاح کشاورزی، مطالعههایی به عمل آورد و گزارشی با عنوان «برنامه هفت‌ساله کشاورزی» تنظیم کرد.
در سال ۱۳۲۳ تصمیم گرفته شد شورایی به نام شورای عالی اقتصاد تأسیس شود. وظیفه این شورا تهیه برنامه اقتصادی بود. پارهای از هدفهای این برنامه تثبیت ارزش پول، تعدیل نشر اسکناس، تشویق و افزایش محصولات کشاورزی و صنعتی، بررسی امور مالی و فنی کارخانه‌های دولتی، ایجاد نظم در امور اقتصادی و تأمین حداقل زندگی مردم بود.
در اوایل سال ۱۳۲۵ برای کاهش دشواری‌های دولت، دو گام برداشته شد. گام اول در ارتباط با بهبود اصلاح وضع کارخانجات دولتی بود که قبلاً تأسیس و در دوره جنگ دچار وضع نامطلوبی شده بود. گام دوم عبارت بود از تنظیم یک برنامه توسعه اقتصادی برای کشور بود. برای انجام هدف اول، بانک صنعت و معدن ایران تأسیس و کلیه کارخانجات و مؤسسات اقتصادی دولت به‌استثنای صنعت نفت و انحصار دخانیات و راهآهن دولتی ایران در آن بانک متمرکز شد. در اجرای هدف دوم هیئتی به نام کمیته برنامه برای تولید برنامه توسعه اقتصادی انتخاب شد. کمیته مزبور یک برنامه ۶۲ میلیارد ریالی تنظیم و در نیمه دوم سال ۱۳۲۵ برای تأمین اعتبار قسمتی از برنامه مذکور با بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه تماس به عمل آورد.
به علت کمبود اطلاعات مورد نیاز، قرار شد این برنامه با کمک مؤسسه موریسین کنودسن تهیه شود. گزارش مؤسسه مذکور با وجود داشتن نواقص به دولت تسلیم شد. دولت با توجه به این گزارش و کمک و مشورت هیئت عالی برنامه، در آذر ۱۳۲۶، خطوط اصلی برنامه را ترسیم کرد و زمان اجرای برنامه را هفت سال تعیین کرد و لایحهای در اردیبهشت ۱۳۲۷ به مجلس شورای ملی تقدیم کرد که در واقع همان برنامه عمرانی اول است (زیاری، ۱۳۷۸).

۴-۹ بررسی نتایج غلظت بهینه جذب…………………………………………………………………………………………۷۵
۴-۱۰ بررسی نتایج pH بهینه جذب…………………………………………………………………………………………..۷۶
فهرست شکلها صفحه
شکل ۱-۱ استفاده ار ذرات مغناطیسی………………………………………………………………………………………….۴
شکل ۱-۲ نانو سیم ها در استیل داماسکوس……………………………………………………………………………….۶
شکل ۱-۳ وجود رنگ قرمز و سبز در جام لیکورگوس………………………………………………………………..۷
شکل ۱-۴ اندازه نسبی نانو ذرات در مقیاس نانو…………………………………………………………………………۹
شکل ۱-۵ شکلهای مختلف نانو ذرات……………………………………………………………………………………….۱۰
شکل ۱-۶ ساختار مواد سوپر پارامغناطیس………………………………………………………………………………….۱۲
شکل ۱-۷ اثر میدان خارجی بر ذرات مغناطیسی………………………………………………………………………..۱۳
شکل ۱-۸ نمونه های از نانو ذرات فلزی…………………………………………………………………………………..۱۴
شکل ۱-۹ نوسان طولی و عرضی الکترونها در نانو میله های فلزی………………………………………………..۱۷
شکل ۱-۱۰ پیک جذبی مرئی فرابنفش نانو میله های طلا با نسبت ابعادی مختلف…………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۷
شکل ۱-۱۱ نانو ذرات کوانتومی بر پایه ی مواد نیمه رسانا…………………………………………………………..۱۹
شکل ۱-۱۲ نانو ذرات لپیدی…………………………………………………………………………………………………..۱۹
شکل ۱-۱۳ نانو ذرات پلیمری………………………………………………………………………………………………..۲۱
شکل ۱-۱۴ نانو ذرات طلا سنتز شده با سیترات……………………………………………………………………….۲۳
شکل ۱-۱۵ شمایی از پلاسمون سطحی انتشار…………………………………………………………………………….۲۵
شکل ۱-۱۶ طیف جذبی نانو ذرات کروی طلا………………………………………………………………………….۲۶
شکل ۱-۱۷ بر همکنش میدان الکتریکی اشعه الکترومغناطیس……………………………………………………..۲۷
شکل ۱-۱۸ اثرات پراکندگی و جذب در مجموعه ای از نانو ذرات………………………………………………۲۸
شکل ۱-۱۹ طیف خاموشی محاسبه شده بوسلیه تئوری می…………………………………………………………۳۰
شکل ۱-۲۰ پیک های جذب برای نانو ذرات کروی طلا……………………………………………………………..۳۱

شکل ۲-۱ ساختار شیمیایی اولتراویست…………………………………………………………………………………..۴۹
شکل۲-۲ میزان مقاله های منتشر شده در مباحث سمیت نانو ساختارها……………………………………….۵۴
شکل۳-۱ سنتز نانو ذره آهن……………………………………………………………………………………………………..۵۹
شکل ۳-۲ نانو ذره آهن پوشش داده شده با طلا………………………………………………………………………….۶۰
شکل ۴-۱ طیف جذبی مربوط به سیستامین ۰٫۱ مولار………………………………………………………………….۶۷
شکل۴-۲ طیف جذبی مربوط به سیستامین۰٫۵ مولار…………………………………………………………………..۶۸
شکل ۴-۳ طیف جذبی مربوط به سیستامین۰٫۰۵ مولار………………………………………………………………..۶۹
شکل ۴-۴ مقایسه pH های بهینه جذب…………………………………………………………………………………..۷۱
شکل ۴-۵ pH بهینه……………………………………………………………………………………………………………..۷۱
فهرست نمودارها صفحه
نمودار ۳-۱ طیف جذبی UV-Vis از نانو ذره آهن پوشش داده شده با طلا………………………………..۶۵
نمودار ۴-۲ مقایسه زمان بهینه غلظت ۰٫۱ مولار سیستامین در λ_{max ……………………………………………………………………….}72
نمودار ۴-۳ مقایسه زمان بهینه غلظت ۰٫۵ مولار سیستامین در λ_max………………………………………………72
نمودار ۴-۴ مقایسه زمان بهینه غلظت ۰٫۰۵ مولار سیستامین در λ_max…………………………………………….74
نمودار ۵-۴ مقایسه غلظت های بهینه سیستامین در مدت ۶۰ دقیقه در λ_max……………………………………75
فهرست جداول صفحه
جدول ۱-۴ غلظت ۰٫۱ مولار از سیستامین……………………………………………………………………………….۷۲
جدول ۲ -۴ غلظت ۰٫۵ مولار از سیستامین……………………………………………………………………………….۷۳
جدول ۳ -۴ غلظت ۰٫۰۵ مولار از سیستامین……………………………………………………………………………..۷۴
جدول ۴-۴ مقایسه غلظتهای سیستامین ذر زمان ۶۰ دقیقه…………………………………………………………….۷۵
فصل اول
مقدمه

مقدمه:

۴-۵ پیشنهادات
۱-۴-۵ پیشنهادات پژوهشی
پیشنهاد میشود در پژوهشهای بعدی، در صورت امکان، از حجم نمونه بیشتری استفاده شود.
پیشنهاد می­ شود در پژوهش­های بعدی هر دو جنس به اندازه مساوی و یا نزدیک به هم (زن و مرد) بررسی شده و سپس مورد مقایسه قرار بگیرند.
پژوهش حاضر بهتر است روی یک نوع خاصی از مجروحیت جانبازان انجام شود.
این پژوهش در شهرستان رشت واقع در استان گیلان انجام شده است و در تعمیم آن به تشابه موقعیت جغرافیایی و تفاوت­های فرهنگی توجه شود.
۲-۴ -۵ پیشنهادات کاربردی
۱-پیشنهاد می شود که مسئولین و مردم ، حمایت اجتماعی خود را از بازماندگان جنگ تحمیلی بیشتر نمایند تا میزان افسردگی در این قشر به حداقل برسد.
۲-پیشنهاد می گردد تا بنیاد شهید و ایثارگران تصمیماتی اتخاظ کنند که تعامل میان جانبازان و خانواده های آن ها بیشتر شود تا از این طریق از تجربیات یکدیگر در رفع مشکلات و آسیب های روحی مشابه بهره مند شوند.
۳-پبشنهاد می شود تا بنیاد شهید و ایثارگران و ارگان های مربوطه با فراهم سازی امکانات ، تجهیزات و بسترهای مناسب در درون جامعه ، میزان رضایتمندی جانبازان را بیشتر کرده و از این طریق بر میزان افسردگی آنان اثرگذار باشد.
۴-پیشنهاد می شود تا مدیران بنیاد ایثارگران با برپایی مرکز مشاوره ی رایگان به صورت حضوری یا تلفنی در طول شبانه روز در مدیریت استرس و کاهش افسردگی به جانبازان کمک نمایند.
۵- پیشنهاد می شود بنیاد شهید و ایثارگران برای جانبازان دوره های آموزشی مقابله با مشکلات، کلاس های آرامش و مراقبه برگزار شود تا بتواند با معضلات مقابله کرده و آنها را نادیده بگیرد.

۶-پیشنهاد می شود تا در جامعه، با آماده سازی هر چه بیشتر مردم و نسل نو و تکریم نمودن بیش از پیش به جانبازان ، میزان حمایت اجتماعی از جانبازان کشور بیشتر شده و از این طریق بتوان شیوه های مقابله با استرس را در آنان تقویت نموده و از افسردگی آنان کاست.
منابع
منابع
ابراهیمی،امرالله؛ بوالهری، جعفر؛ ذوالفقاری، فضیله (۱۳۸۱)، بررسی رابطه شیوه های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با میزان افسردگی جانبازان قطع نخاعی. فصلنامه اندیشه و رفتار، سال هشتم، ۲: ۴۸-۴۰.
احمدزاده اقدم؛ احمدی، خدابخش؛ نورانی پور، رحمت اله؛ اخوی، زهرا (۱۳۹۲)، اثر بخشی روش ایمن سازی در مقابل استرس بر کاهش نشانگان PTSD در جانبازان، مجله علمی پژوهشی، سال پنجم، ۱۹: ۴۰-۳۲ .
آزاد، حسین(۱۳۸۴)، آسیب شناسی روانی، جلد دوم، تهران انتشارات بعثت.
استنبرگ، رابرت جی (۱۳۸۰)، سبک های تفکر، ترجمه اعتمادی اهری، خسروی، تهران انتشارات دادار(چاپ دوم).
استوار، پنجامین (۱۳۷۷)، تنیدگی با استرس، بیماری جدید قرن، ترجمه دادستان، تهران انتشارات رشد (چاپ اول).
اقدسی،علی نقی،عیدی ، روح انگیز (۱۳۹۰)،  بررسی رابطه سلامت روانی و راهبردهای مقابله‌ای در بین جانبازان قطع نخاع شهرستان تبریز،مجله آموزش و ارزشیابی ،شماره شانزذهم، ص ۶۷-۵۱٫
اکوچکیان، شهلا، روح افزا، حمیدرضا، حسن زاده، اکبر، محمد شریفی، حمیده (۱۳۸۷) ، ارتباط حمایت اجتماعی با راهبردهای مقابله با استرس در پرستاران بخش روانپزشکی.
بخشانی، نورمحمد، (۱۳۸۲)، ارتباط حمایت اجتماعی ادراک شده و رویدادهای استرس زا زندگی با افسردگی. فصلنامه اندیشه و رفتار، سال نهم، ۲: ۵۵-۴۹.
بریس ، نیکلا کمپ، ریچارد و رزمری، سنلگار(۱۳۸۴)، تحلیل داده های روانشناسی با برنامه اس پی اس اس ، ترجمه ی علی آبادی، خدیجه؛ صمدی ، سید علی، تهران انتشارات دوران.
بشرپور ، سجاد؛ نریمانی، محمد؛ عیسی زادگان، علی، (۱۳۹۲)، ارتباط سبک هاب مقابله ای و حمایت اجتماعی با استرس ادراک شده، مطالعات روانشناختی در دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، دوره ی نهم، شماره ۲.
پارسامنش،فریبا، برجعلی ، احمد و منصوبی فر ، محسن (۱۳۹۰)، اثربخشی آموزش برنامه مدیریت استرس بر کیفیت زندگی زنان شاغل،فصلنامه تازه های روانشناسی صنعتی/سازمانی،سال دوم. شماره هفتم،ص ۵۲-۴۳.
پناغی، لیلی؛ قهاری، شهربانو؛ احمدآبادی، زهره؛ یوسفی، حمید (۱۳۸۷)، همسرآزاری و سلامت: نقش حمایت اجتماعی و راهبردهای مقابله. فصلنامه روانشناسان ایرانی، سال پنجم، ۱۷: ۷۶-۶۹.
پورافکاری، نصرت الله(۱۳۷۳)، فرهنگ جامع روانشناسی ، روان پزشکی، تهران انتشارات فرهنگ معاصر( چاپ اول).
پیرلو، هنری(۱۳۷۰)، استرس دائمی ، ترجمه عباس قریب، تهران انتشارات دهخدا.
ثمری، علی اکبر ، لعلی فاز ، احمد ، عسکری، عباس علی(۱۳۸۵)، بررسی منابع حمایتی و شیوه های مقابله با عوامل استرس زا در دانشجویان،فصلنامه اصول بهداشت روانی،سال هشتم، شماره سی یکم و سی و دوم، صفحه ۱۰۷-۹۷٫
جی اسمیت، فلیپ؛ هولفیش؛ اج گوردون (۱۳۷۱)، تفکر منفی، ترجمه شریعتمداری، تهران انتشارات سمت (چاپ دوم).
چامپیون، لورنا؛ پاور، میک(۱۳۸۵)، آسیب شناسی روانی بزرگسالان، ترجمه ی علی اکبر خسروی و هورا رهبری، تهران انتشارات آییژ.
چناری، رقیه؛ نوروزی، آزیتا؛ طهماسبی، رحیم (۱۳۹۲)، بررسی رابطه حمایت اجتماعی درک شده با رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در جانبازان شیمیایی استان ایلام سال ۹۲- ۹۱، مجله علمی پژوهشی طب جانباز ، سال ششم،۲۱ :۱۰- ۱٫
حسینی، ساناز؛ مقتدر، لیلا (۱۳۸۸)، اثربخشی آموزش راهبرهای مقابله با استرس بر سازگاری اجتماعی. فصلنامه اندیشه و رفتار، دوره سوم، ۱۲: ۷۳-۶۶.
خدایاری فرد، محمد؛ پرند، اکرم، (۱۳۸۵)، استرس و روش های مقابله با آن ، انتشارات دانشگاه تهران، (چاپ دوم) .
خراسانی زاده، علی (۱۳۷۵)، مقدمه ای بر کاربرد نرم افزار Sps S در پژوهش آماری، تهران انتشارات قائم (چاپ اول).
دابسون، کیت بس؛ محمد خانی، پروانه (۱۳۸۵)، پیشگیری از عود افسردگی: یک رویکزد شناختی-رفتاری، تهران دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی.
درایدن، ویندی؛ یانگورا، جوزف(۱۳۸۰)، روان درمانی و مشاوره عقلانی- هیجانی- رفتاری، ترجمه ی رضایی،مظاهر؛ خضری مقدم، نوشیروان، تهران انتشارات ارجمند.
دلاور، علی (۱۳۸۰)، مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران انتشارات رشد (چاپ اول).
دلاور، علی(۱۳۸۲)، احتمالات آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران انتشارات رشد (چاپ هفتم).
ذکی، محمدعلی(۱۳۸۷)، پایایی و روایی مقیاس حمایت اجتماعی در دانشجویان دانشگاه های اصفهان، مجله روانپزشکی و روان شناسی بالینی ایران، سال چهاردهم، شماره ۴٫
رادفر، شکوفه؛ جزایری، سیده طاهره؛ حقانی، حمید؛ حبیبی، مهدی؛ انوری، سمیه السادات (۱۳۹۰)، بررسی مقایسه ای وضعیت حافظه در بین جانبازان مبتلا به اختلال استرس بعد از حادثه توام با افسردگی و بیماران افسرده غیر جانباز، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سال دوازده، ۶۹: ۷۹۲- ۷۸۷٫
راس، آلن(۱۳۸۳)، روان شناسی شخصیت (نظریه ها و فرآیندها)، ترجمه ی سیاوش جمالفر، تهران انتشارات بعثت.
راجر، جان؛ مک ویلیامز، پیتر، تفکر منفی، ترجمه مهدی قراچه داغی، تهران انتشارات تبیان (چاپ اول).
رادی، حسین، مشایخی، سمانه، نوری، نجیب الله، (۱۳۹۲)، بررسی رابطه خوش‌بینی اسلامی، افسردگی و سبک‌های مقابله با استرس در دانشجویان. فصلنامه روانشناسی و دین، سال ششم، ۱: ۴۴-۲۹.
رضا خانی، ضیاء الدین (۱۳۷۶)، تفکر نوین، تهران انتشارات کویر (چاپ اول).
روزنهان، دیوید ال؛ سلیگمن، ماتین ای پی(۱۳۸۸)، روان شناسی نابهنجاری آسیب شناسی روانی، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران انتشارات ساوالان .
ریاحی، محمد اسماعیل؛ علی وردی نیا، اکبر؛ پورحسین، زینب (۱۳۸۹)، بررسی رابطه حمایت اجتماعی و سلامت روان. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، ۳۹: ۱۲۱-۸۵.
ریو، جان.مارشال (۱۳۸۸)، انگیزش و هیجان، ترجمه ی یحیی سید محمدی، تهران انتشارات ویرایش.

۳

۲

۱

۳- ۷- روایی^[۱۰۰] و پایایی^[۱۰۱] ابزار جمع‌ آوری داده‌ها
روایی:
مقصود از روایی یا اعتبار آن است که وسیله اندازه‌گیری به واقع بتواند خصیصه مورد نظر را بسنجد. به عبارت دیگر ، مفهوم روایی به این سوال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری تا چه حد می‌تواند خصیصه مورد نظر را بسنجد (سرمد و دیگران، ۱۳۸۵، ۱۷۰). اهمیت روایی از آن جهت می‌باشد که، اندازه‌گیری‌های نامناسب و ناکافی می‌تواند هر پژوهش علمی را بی‌ارزش و ناروا سازد. روایی در اصل به صحت و درستی اندازه‌گیری محقق برمی‌گردد.
در این تحقیق ، روایی ابزار جمع‌ آوری داده‌ها به روش اعتبار محتوا سنجیده شده است. اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که معمولاً برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه‌گیری به کار برده می‌شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه‌گیری به سوال‌های تشکیل‌ دهنده آن بستگی دارد.

اگر سوال‌های ابزار معرف ویژگی‌ها و مهارت‌های ویژه‌ای باشد که محقق قصد اندازه‌گیری آن را داشته باشد ، آزمون دارای اعتبار محتوا است (سرمد و دیگران ، ۱۳۸۵ ، ۱۷۱).
در این تحقیق به منظور اینکه پرسشنامه از ارزش روایی مناسبی برخوردار باشد ، در طراحی سؤالات مواردی نظیر ساختار پرسشنامه ، استفاده از جملات قابل فهم و بدون ابهام مد نظر بوده است.
پایایی:
برای تعیین اعتبار پایایی، به منظور شناسایی اینکه پرسشنامه تا چه اندازه نتایج یکسانی بدست می آورد از روش (آلفای کرونباخ) استفاده نمودیم و بدین منظور پاسخهای ۱۵ نفر مورد آزمون قرار گرفته تا سازگاری درونی آنها محاسبه شود. بر این اساس مقدار آلفای بدست آمده ۷۱% بوده از آنجا که طبق نظر (سکاران، ۲۰۰۱) آلفای کمتر از ۶/۰ معمولاً ضعیف، بین ۶/۰ و ۷/۰ قابل قبول و بیش از ۷/۰ خوب تلقی می شود آلفاهای بدست آمده خوب و پرسشنامه از اعتبار لازم برخوردار است.

۳- ۸- تجزیه و تحلیل داده‌ها :
۱- برای روش های توصیفی از جداول توزیع فراوانی و نمودارهای دایره ای در توصیف نمونه آماری براساس متغیرهای دموگرافیک پاسخ دهندگان (جنسیت، سن، سابقه، سطح تحصیلات) استفاده شده است.
۲- برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل استنباطی استفاده شده که در روش تحلیل استنباطی نیز از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP استفاده شده است.
۳-۸-۱- روش AHP
یک ابزار ریاضی در فرایند تحلیل سلسله مراتبی است. این روش نخستین بار توسط پرفسور توماس ال ساعتی (پرفسور دانشگاه PITSBURG ) ابداع و بکار برده شده است. اساس کار AHP بر پایه یک منطق کاملاً طبیعی بنا شده است. منطقی که بدون شک همه ما بارها و بارها آن را انجام داده‌ایم. مسأله اصلی را تا حد امکان به عناصر قابل مقایسه می‌شکند (این عناصر همان عوامل کمّی و کیفی تعیین کننده در تصمیم‌گیری هستند) عناصر به نسبت اهمیتشان طبقه‌بندی می‌شوند و با روش های شناخته شده ریاضی براساس بالاترین امتیاز محاسبه شده انتخاب می‌گردند. البته در مراحل اجرایی این روش به منظور تعیین عوامل و رتبه‌بندی معیارها از سه فاز عبور داده شده‌اند که عبارتند از : (فاضل زاده، عباس، ۱۳۸۳).
۳- ۸-۱-۱- طراحی یک سلسله مراتب:
جهت توصیف مسأله پیچیده از یک درخت موسوم به درخت تصمیم‌گیری استفاده می‌گردد. که این درخت واژه توصیفی گرافیکی از مسأله مورد نظر بوده و متشکل از سه سطح هدف ، معیارها و گزینه‌ها و بصورت هرم می‌باشد و ما سعی داریم برای رسیدن به رأس هرم مطلوبترین راه را پیدا نماییم.
در درخت تصمیم‌گیری سه نوع گره (محل اتصال شاخه‌ها) وجود دارد : اولین نوع گره که بالاترین نقطه درخت قرار می‌گیرد نقطه کانون یا گره هدف نامیده می‌شود. با تعریف هدف جهت ایده‌آل تصمیم‌گیری مشخص می‌شود. گره نوع دوم درخت ، گره ضوابط و معیارها (فاکتورها) می‌باشد. اینها همان عوامل و معیارهای مطرح در تصمیم‌ هستند.
گره نوع سوم که در پایین‌ترین سطح درخت دیده می‌شود مربوط به گزینه‌های تصمیم‌گیری یا راهکار است در واقع از میان این گره‌هاست که باید یک انتخاب صورت گیرد. نحوه اتصال گره‌ها بدین صورت است که هر گره سطح بالاتر به کلیه گره‌های سطح پایین‌تر خود که به نحوی مربوط به موضوع گره سطح بالاتر می‌شود متصل می‌شود (قدسی‌پور، ۱۳۸۱).
شکل کلی یک درخت بصورت زیر قابل نمایش است.
نمودار ۳- ۱- درخت سلسله مراتب تصمیم
تعداد عناصر موجود در هر سطح به هر اندازه می‌تواند باشد اما معمولاً این تعداد کوچک و بین ۵ تا ۹ عنصر برای هر سطح است. در مورد تعداد سطوح یک سلسله مراتب نیز محدودیتی وجود ندارد.
۳-۸-۱-۲- تعیین اولویتها :
نخستین گام در تعیین اولویتها مقایسه دودویی آنهاست (یعنی مقایسه عناصر بصورت جفت جفت با توجه به معیارهای معین) که شکل ترجیحی برای این مقایسه، ماتریس است، روش ماتریسی بطور منحصر بفرد، جنبه‌های دوگانه اولویتها یعنی جنبه‌های غالب و مغلوب را منعکس می‌کند. بعنوان مثال جدول زیر را در نظر بگیرید برای آغاز مقایسه دودویی، می‌بایست از بالاترین نقطه سلسله مراتب معیار C را انتخاب نمود تا بتوان اولین مقایسه‌ها را انجام داد.
جدول ۳- ۳- تعیین اولویتها

C

A1

A2

An

A1

۱

۵

-

-

یعنی کالاهایی که خریدار به فکر خرید آن نمی افتد. دست اندرکاران صنایع باید بتوانند خریداران احتمالی را شناسایی کنند و محصولات خود را به فروش برسانند.
بسیاری از شرکتها؛ هنگامی که با مازاد ظرفیت روبرو هستند؛ از دیدگاه فروش استفاده می کنند. هدف آنها فروش چیزهایی است که خواست بازار است این دیدگاه را در مورد کالای ناخواسته به کار می برند؛ یعنی کالاهایی که خریدار به فکر خرید آن نمی افتد.
مفهوم بازاریابی: اعتقاد بر این است که نیل به اهداف سازمان بستگی تام به تعیین و تعریف نیازها و خواسته های بازارهای هدف؛ تأمین رضایت مشتریان به نحوی مطلوبتر و موثرتر از رقبا دارد. مفاهیم فروش و بازاریابی غالباً با یکدیگر اشتباه می شوند. در شکل زیر این دو مفهوم با هم مقایسه شده اند. مفهوم فروش از داخل به بیرون می نگرد. این مفهوم از کارخانه شروع می کند؛ به محصولات و کالاهای موجود شرکت توجهی ندارد و به دنبال کسب فروش سود آور؛ تلاشهای فروش و تبلیغات پیشبردی قابل ملاحظه ای را می طلبد. برعکس مفهوم فروش؛ مفهوم بازاریابی نگاهی از بیرون به داخل است. این مفهوم با یک بازار کاملاً تعریف شده آغاز می شود؛ بر روش نیازهای مشتریان تأکید دارد؛ کلیه فعالیتهای بازاریابی را هماهنگ می کند که به نحوی مشتریان را متأثر می سازد و با تأمین رضایت مشتریان؛ سود می آفریند. شرکتها تحت لوای مفهوم بازاریابی کالاهایی را تولید میکنند که مشتریان می خواهند و بدینوسیله رضایت مشتریان را تأمین میکنند و سود میآفرینند (Kolter & Armestrong 2003 :18).
مهاتا ماگاندی مفهوم بازاریابی را به روشنی چنین بیان می کند که: مشتری مهمترین مهمان شرکت ماست او به ما وابسته نیست بلکه ما به او وابسته هستیم. او مزاحم کار ما نیست بلکه هدف آن است. ما با ارائه خدمت به او لطف نمی کنیم بلکه او با دادن فرصت ارائه خدمت به ما لطف می کند.
۲-۱-۳ : آمیخته بازاریابی^[۷]:
آمیخته بازاریابی عبارتست از ابزاری که مدیران بازاریابی تلاش می کنند که از طریق آن؛ اهداف خود در جامعه هدف را محقق سازند.
ابزارهای آمیخته بازاریابی متعدد می باشند که چهار ابزار از ابزارهای فوق را « مک کارتی^[۸] » به نام (۴P) معرفی کرده است که عبارتند از : محصول؛ قیمت؛ توزیع؛ ارتقاء.
شاید بتوان به راحتی گفت ۴P نمی تواند مستلزمات مفهوم بازاریابی را تحقق بخشد. این توسعه مفهومی باعث ارزیابی مجدد مدیریت بازاریابی سنتی گردید و باعث ایجاد مرزی بین کالاها و خدمات شد . بدین ترتیب محصولات شامل کالاهای محسوس و خدمات نامحسوس گردید (Gold smith ,1999,185 )
۲-۱-۳-۱ : تعیین بازار هدف :
قبل از آغاز عملیات فروش باید ابزار هدف را شناسایی کرد. انتخابهای بازارهای هدف مناسب مهمترین تصمیمی است که بر مؤسسه تأثیر می گذارد. این تصمیم مهمترین نقش را در دستیابی به جایگاه مناسب در بازار ایفا می کند. ( عبد الوند؛ ۱۳۸۱: ۱۴ )
مقصود از تعیین بازار هدف؛ ارزیابی جذابیت هر یک از بخشهای بازار و انتخاب یک یا چند بخش از آن برای ورود است. شرکت باید بخشهایی از بازار را که می تواند بیشترین ارزش را برای مشتری به بار آورد و برای یک دوره زمانی بلند مدت آن را حفظ نماید؛ هدف قرار دهد.

در بازار هدف فعالیتهای بازاریابی به چهار گروه بزرگ تقسیم می شود :
فعالیتهای مربوط به نوع کالا و مشخصات و کیفیت آن.
فعالیتهای مربوط به روش های قیمت گذاری.
فعالیتهای مربوط به تبلیغات و پیشبرد فروش.
فعالیتهای مربوط به روش های توزیع ( بلوریان تهرانی؛ ۱۳۸۱: ۶۶).
۲-۱-۳-۲ : محصول^[۹] :
محصول: ترکیبی از «کالا و خدماتی» است که شرکت به بازار هدف ارائه می کند و بنا به تعریف دیگر محصول عبارتست از: هر چیزی که جهت توجه؛ اکتساب؛ کابرد یا مصرف بتوان به بازار عرضه کرد و بتوان نیاز یا خواستی را ارضاء نماید. محصول چیزی بیش از کالای قابل لمس است. به عبارت رساتر؛ محصول شامل اشیاء فیزیکی؛ خدمات اشخاص؛ مکان ها؛ سازمانها, فکرهای سازنده (ایده ها) یا آمیزه ای از این گفته می شود. ( کاتلر و آرمسترانگ ؛ ۱۳۷۹ ؛ ۳۶۲ )
مهمترین عوامل به کار رفته در محصول عبارتند از: تنوع؛ کیفیت؛ طرح؛ ویژگی ها؛ نام تجاری؛ بسته بندی؛ اندازه؛ خدمات؛ ضمانت نامه و مرجوعی می باشد .
۲-۱-۳ -۲-۱ : کیفیت^[۱۰] :
کیفیت: عبارتست از درجه ای که یک محصول با انتظارات مشتری و مشخصات ارائه شده تطبیق دارد. فیلیپ کرازبی^[۱۱]  بیانگذار رابرد صفر مطلق (بدون نقض) کیفیت را تطابق با خواسته ها و عدم کیفیت را عدم تطابق با خواسته معرفی می کند. فیلیپ کاتلر معتقد است؛ کیفیت کالا و توانایی و قابلیت‌های کالا را در انجام وظایف محوله نشان می دهد و ویژگیهای نظیر دوام؛ قابلیت اعتماد؛ دقت؛ سهولت استفاده؛ تعمیر پذیری آسان و سایر صفات ارزشمند کالا را در بر می گیرد. تولید کننده باید پیش از تولید یک کالا؛ یک سطح کیفی برای آن انتخاب کند و این سطح کیفی باید بتواند از جایگاه کالا در بازار هدف دفاع کند. (حیدرزاده؛ ۱۳۸۱؛ ۵۵).
در قضاوت در مورد کیفیت خود کالا عوامل متعددی ممکن است مورد توجه قرار گیرد. ( شکل ۲-۱)
بادوامی عملکرد
طراحی و سبک کالا نام و نشان شرکت
شکل ۲-۱ : عوامل مورد توجه در کیفیت محصول
۲-۱-۳ -۲-۲ : طرح محصول :
طرح محصول؛ بر عکس سبک؛ چیزی بیش از ظاهر آن است و موضوع به عمق و قلب محصول کشیده می شود. در واقع روش دیگری برای افزودن ارزش مورد نظر مشتری؛ عبارتست از تمایز محصول.
شرکتها در قبال طرح های عالی و چشمگیر محصولات خود شهرت کسب می کنند ( کاتلر و آرمسترانگ؛ ۱۳۷۹ ، ۳۷۵ ).
۲-۱-۳ -۲ -۳: ویژگی ها^[۱۲]:
ویژگی ها به عنوان ابزار یا وسایل رقابتی به حساب می آیند که محصولات شرکتها را از محصولات شرکتهای رقیب متمایز می نمایند.
امکان دارد محصول معینی با ویژگیهای گوناگون به بازار عرضه شود. نخستین تولید کننده ای که ویژگی مورد نیاز و ارزشمند تازه ای معرفی می نماید؛ مؤثر ترین امکان رقابت را در اختیار خواهد داشت.
۲-۱-۳ -۲ -۴: نام تجاری :
مارک تجاری عبارت است از یک نام، واژه، نشان، علامت، طرح، یا ترکیبی از آنها که به منظور شناسایی محصول یا خدمت یک فروشنده یا گروهی از فروشندگان به کار می رود و آنها را از سایر رقبا متمایز می کند. ( منبع پیشین ، ۳۵۲ )
مارک تجاری از سوی مصرف کنندگان به عنوان بخش مهمی از محصول تلقی می شود. بهترین مارک های تجاری نوعی ضمانت نامه برای کیفیت محصول هستند.
می تواند هزینه های تولید را کاهش می دهد عملکرد محصول را بهبود بخشد
می تواند توجه جلب کند در بازار هدف نوعی مزیت رقابت به حساب می آید
شکل ۲-۲ : ویژگیهای طرح را نشان می دهد
۲-۱-۳ -۲ -۵: بسته بندی^[۱۳] :
بسته بندی به معنی ساخت یا تهیه و تعبیه ظرف یا محافظی است که سلامت کالای مظروف یا محتوای خود را در فاصله زمانی بعد از تولید و در مراحل حمل و نقل، انبارداری و توزیع تا مصرف نهایی حفظ نموده و از وارد آمدن صدمات و خواست احتمالی فیزیکی یا شیمیایی به آن جلوگیری می کند.
بسته بندی یک محصول باید دارای ویژگیهایی باشد از جمله شکل ( ۲- ۳ ) :
شکل ۲-۳ : ویژگیهای بسته بندی ( ونوس، ۱۳۸۰: ۴۱)
بعضی از بازاریابان بسته بندی را همراه با ۴P دیگر، پنجمین P ترکیب بازاریابی نامیده اند (کاتلر و آرمسترانگ،۱۳۷۹: ۵۷)
۲-۱-۳ -۲ -۶ : اندازه :
امروزه کالاهایی که در مقایسه با کالاهای رقیب دارای ابعاد، اندازه، حجم کوچکتر و مناسب ترین طول و عرض بوده باشد، وظائف اساسی خود را انجام داده و موفق تر خواهد بود ( بلوریان تهرانی، ۱۳۷۸، ۵۷).
۲-۱-۳ -۲ -۷ : خدمات :
خدمات از ویژگی های خاص بر خوردار است که آن را از دیگر کالاها متمایز می کند. بنابراین بازاریابها هنگام طراحی برنامه های بازاریابی خود در بخش خدمات، باید به این ویژگی ها توجه داشته باشند. (شکل ۲-۴)
محسوس بودن غیر قابل تفکیک بودن
متغیر بودن ذخیره بودن
مالکیت قابلیت ارزیابی مشکلتر
اهمیت کانال های توزیع متفاوت